Các chuyên gia quốc tế đang thực hiện một kịch bản huấn luyện để phòng ngừa mối đe dọa mà họ tin là có thể gây ra đại dịch tiếp theo — động vật cổ đại đông lạnh.
Dự án mang tên Cuộc tập trận Polaris của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) quy tụ các chuyên gia từ 15 quốc gia chống lại một loại virus giả định có tên là 'Mammothopx'.
Nhóm nghiên cứu được giao nhiệm vụ ngăn chặn sự lây lan của một loại mầm bệnh xuất hiện từ xác voi ma mút đông lạnh - lây nhiễm cho các nhà khoa học và đoàn làm phim đã phát hiện ra nó - trước khi lây lan khắp thế giới.
Trong khi kịch bản và loại virus này hoàn toàn là hư cấu, các nhà khoa học cảnh báo mối đe dọa về 'virus zombie' xuất hiện từ lớp đất đóng băng vĩnh cửu đang tan chảy do biến đổi khí hậu là hoàn toàn có thật.
Các chuyên gia đã phát hiện ra rằng những 'vi khuẩn Methuselah' này có thể nằm im trong đất và cơ thể của những động vật bị đông lạnh, như voi ma mút, trong hàng chục nghìn năm.
Các nhà khoa học đang thực hiện khám nghiệm tử thi voi ma mút con 50.000 năm tuổi vào tháng 3 năm nay
Nếu một căn bệnh như vậy xuất hiện từ băng, cơ thể chúng ta sẽ không có khả năng phòng vệ tự nhiên nào để chống lại nhiễm trùng, giống như khi virus Covid mới xuất hiện.
Kế hoạch chuẩn bị đối phó với virus có khả năng gây đại dịch này diễn ra chỉ vài ngày sau khi một nhóm các nhà khoa học quốc tế cảnh báo rằng hiện tượng nóng lên toàn cầu đang làm tăng cơ hội để các vi sinh vật đông lạnh lây nhiễm sang động vật sống và con người.
Tiến sĩ Khaled Abass, chuyên gia về khoa học sức khỏe môi trường tại Đại học Sharjah ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và là đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết: “Biến đổi khí hậu không chỉ làm tan băng mà còn làm tan chảy các rào cản giữa các hệ sinh thái, động vật và con người. Việc tan băng vĩnh cửu thậm chí có thể giải phóng các loại vi khuẩn hoặc virus cổ xưa đã bị đóng băng trong hàng nghìn năm.”
Các tài liệu của WHO được cung cấp trong khuôn khổ Cuộc tập trận Polaris cũng nêu rõ những rủi ro tiềm ẩn khi sự kiện như vậy xảy ra.
Tờ Telegraph đưa tin: “Nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng các loại virus cổ đại có thể tồn tại trong lớp đất đóng băng vĩnh cửu trong hàng nghìn năm. Việc lớp đất đóng băng vĩnh cửu tan chảy do biến đổi khí hậu đã làm dấy lên mối lo ngại về khả năng giải phóng các mầm bệnh mà y học hiện đại chưa biết đến.”
Trong Cuộc tập trận Polaris, Mammothopx là một tác nhân gây bệnh chết người có họ hàng gần với bệnh đậu mùa đã tuyệt chủng và bệnh đậu khỉ đang lây lan, còn gọi là mpox, với tỷ lệ tử vong nằm giữa hai loại virus này.
Người ta ước tính bệnh đậu mùa đã giết chết khoảng một trong ba số người bị nhiễm. Đây là căn bệnh đã giết chết khoảng nửa tỷ người trong thế kỷ trước khi nó bị xóa sổ vào năm 1980 trong chiến dịch tiêm vắc-xin toàn cầu.
Mpox có tỷ lệ tử vong thấp hơn nhiều nhưng vẫn có thể gây tử vong. Một chủng mới, lây lan chủ yếu ở Châu Phi, đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ em, giết chết tới 1 trong 10 người bị nhiễm.
Kịch bản phòng chống đại dịch tiếp theo
Kịch bản đại dịch mới được thiết kế để có thể kiểm soát được nếu các quốc gia cùng nhau hợp tác để ngăn chặn sự lây lan. Trong số các quốc gia tham dự có đại diện từ Đan Mạch, Somalia, Qatar, Đức, Ả Rập Xê Út và Ukraine.
Mỗi quốc gia chỉ được cung cấp một phần thông tin, với các đợt bùng phát bệnh ở mỗi nước có đôi chút khác biệt để xem họ chia sẻ thông tin tốt như thế nào. Ví dụ, một nhóm được thông báo rằng một trong những nhà nghiên cứu Bắc Cực bị nhiễm bệnh đang ở trên một con tàu du lịch, điều này giúp họ có được môi trường cách ly để xem loại virus này có thể lây lan nhanh như thế nào.
Các nhà khoa học đã tìm thấy chủng cúm trong phổi của các nạn nhân bị đông lạnh từ năm 1918.
Các quốc gia khác được đưa ra các kịch bản như dịch bệnh bùng phát tại một cuộc tụ tập đông người hoặc trong một hộ gia đình. Mặc dù diễn ra trong hai ngày, cuộc tập trận được thiết kế nhằm mô phỏng ba tuần bùng phát dịch bệnh giả định.
Các nhà khoa học cảnh báo rằng các tác nhân gây bệnh từ động vật đông lạnh, chẳng hạn như loài gấu hang động 39.500 năm tuổi này từ Siberia, có thể lây sang các loài hiện đại.
Vào ngày thứ hai, những người tham gia được thông báo rằng tiến trình ngăn chặn virus đang bị cản trở bởi chính trị và các chiến lược khác nhau giữa các tiểu bang. Sau đó, họ phải thích nghi với việc một số quốc gia áp dụng lệnh phong tỏa toàn cầu, cấm mọi người nhập cảnh, trong khi một số quốc gia khác vẫn duy trì biên giới mở nhưng áp dụng các biện pháp như truy vết tiếp xúc.
Cuối cùng, nhóm nghiên cứu đã kiểm soát được dịch bệnh đậu mùa ở voi ma mút.
Mầm bệnh “ngủ đông” có thể thức giấc
Nhưng WHO thừa nhận rằng một đợt bùng phát thực tế có thể phức tạp hơn nhiều về mặt hợp tác quốc tế. Ví dụ, các quốc gia như Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Donald Trump và Argentina đã tuyên bố rời khỏi cơ quan y tế toàn cầu này vào đầu năm nay. Trong khi đó, mối đe dọa từ các tác nhân gây bệnh đông lạnh lây nhiễm cho con người đang ngày càng gia tăng.
Khi băng tan, các nhóm nhà khoa học đang săn lùng các loài động vật đã tuyệt chủng bị đóng băng, cũng như những người săn ngà voi muốn kiếm bộn tiền từ ngà voi ma mút.
Trong hơn một thập kỷ, các nhà khoa học đã biết rằng vi khuẩn và virus đông lạnh ở Bắc Cực vẫn có khả năng lây nhiễm cho các sinh vật sống.
Năm 2014, các nhà khoa học đã phân lập được virus từ lớp đất đóng băng vĩnh cửu ở Siberia và chứng minh rằng chúng vẫn có thể lây nhiễm vào tế bào sống, mặc dù bị đóng băng trong hàng nghìn năm.
Tương tự như vậy, vào năm 2023, các nhà khoa học đã hồi sinh thành công một loại virus amip bị đóng băng trong 48.500 năm.
Các nhà khoa học ước tính rằng cứ theo tốc độ hiện tại thì có tới 4 nghìn tỷ tỷ tế bào thoát khỏi lớp băng vĩnh cửu mỗi năm. Trong khi các nhà nghiên cứu ước tính rằng chỉ có một trong 100 mầm bệnh cổ đại có thể phá vỡ hệ sinh thái, thì khối lượng lớn thoát ra khỏi băng khiến sự cố nguy hiểm có khả năng xảy ra cao hơn.
Và đã có một số sự cố xảy ra cho thấy những rủi ro tiềm ẩn.
Năm 2016, bào tử bệnh than đã thoát ra từ xác một con vật bị đông lạnh trong lớp băng vĩnh cửu ở Siberia trong 75 năm, khiến hàng chục người phải nhập viện và một trẻ em tử vong.
Nguồn: Daily Mail
CÙNG CHUYÊN MỤC
