Khi nhiệt độ tăng vọt lên 37 độ C vào tháng trước, cư dân Singapore Chee Kuan Chew chỉ thấy một lựa chọn duy nhất: hủy bỏ tất cả các kế hoạch và ở trong nhà, bật điều hòa cho mát.
"Bạn không thể sống thiếu điều hòa ở Singapore", Chee nói. "Không thể với sức nóng".
Chàng sinh viên đại học 20 tuổi sống cùng gia đình trong một căn hộ 4 phòng ngủ ở Ang Mo Kio, một quận sầm uất từng gây chú ý ở Singapore này khi nhiệt độ của nó đạt mức cao nhất trong vòng 40 năm qua vào một đợt nắng nóng gần đây. Rất may, Chee cho biết, nhà anh có 5 máy điều hòa không khí - một chiếc ở mỗi phòng ngủ và một chiếc lớn nhất ở phòng khách.
Hình ảnh các cục nóng điều hòa bên ngoài một khối chung cư ở Singapore.
"Tôi đã uống nhiều nước, tắm nước lạnh và bật điều hòa suốt cả ngày cuối tuần. Đó là cách tôi kiểm soát cái nóng", Chee nói.
Tận hưởng sự mát mẻ của điều hòa ở Singapore là hành vi dễ hiểu. Nằm cách đường xích đạo khoảng hơn 100km về phía bắc, quốc đảo này nổi tiếng nóng và ẩm, với nhiệt độ trên 26 độ C quanh năm. Đây cũng là nước có số điều hòa trên đầu người nằm ở top đầu thế giới và số 1 Đông Nam Á.
Thật vậy, ở thành phố này, điều hòa là một văn hóa sống. Một văn phòng hoặc trung tâm mua sắm đừng hòng không sở hữu chúng; 99% chung cư tư nhân được trang bị điều hòa, cũng như phần lớn các chung cư nhà ở xã hội.
Cố lãnh tụ Lý Quang Diệu của Singapore từng gọi điều hòa không khí là "phát minh vĩ đại nhất của thế kỷ 20" và ghi nhận nó đã giúp biến hòn đảo này từ một thuộc địa nghèo nàn của Anh thành một trong những trung tâm tài chính phát triển của thế giới, với thu nhập đầu người hàng top.
Singapore sở hữu khí hậu nhiệt đới nóng ẩm điển hình.
Nhưng tình yêu của Singapore với điều hòa không khí khiến họ phải trả một cái giá lớn.
Tình yêu này khiến một quốc gia vốn đã nóng - và ngày càng nóng hơn - vào cái mà các chuyên gia mô tả là "một vòng luẩn quẩn nguy hiểm". Đó là "nghịch lý Catch 22" của biến đổi khí hậu mà tất cả các quốc gia dựa vào điều hòa không khí phải đối mặt.
"Nghịch lý Catch 22" là một thuật ngữ được tạo ra từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Joseph Heller. Nó đề cập đến một tình huống hoặc quy tắc mâu thuẫn, trong đó có hai điều kiện hoặc yêu cầu tương phản nhau, gây ra một vòng luẩn quẩn không thể giải quyết hoặc thoát ra.
Nói một cách đơn giản: Thế giới càng ấm lên thì càng có nhiều người chuyển sang sử dụng máy điều hòa nhiệt độ. Và họ càng sử dụng máy điều hòa, thế giới càng ấm lên.
Nghịch lý của ấm lên toàn cầu
So với khí thải xe cộ và chăn nuôi, máy điều hòa không khí thường "né đạn" khi hầu hết các phương tiện truyền thông đưa tin về thủ phạm gây ấm lên toàn cầu. Nhưng chúng là một lực lượng mạnh mẽ trong việc đẩy nhanh biến đổi khí hậu.
Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) đã ước tính rằng - nếu không được kiềm chế - khí thải nhà kính liên quan đến điều hòa không khí có thể gây ra mức tăng nhiệt độ toàn cầu lên tới 0,5 độ C vào cuối thế kỷ này.
Chúng có tác hại kép lên sự ấm lên toàn cầu. Thứ nhất, giống như tủ lạnh, nhiều máy điều hòa không khí ngày nay sử dụng một loại chất làm mát được gọi là hydrofluorocarbons, hay HFC, là loại khí nhà kính có hại.
Thứ hai, và có lẽ thậm chí còn có đau đầu hơn, máy điều hòa không khí có xu hướng sử dụng một lượng lớn điện năng, được tạo ra từ việc đốt cháy nhiên liệu hóa thạch.
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, điều hòa không khí và quạt điện chiếm khoảng 10% tổng lượng điện tiêu thụ toàn cầu.
Công nhân làm việc dưới cái nắng thiêu đốt của đảo quốc sư tử.
Là một quốc gia với diện tích nhỏ hơn cả thành phố New York, Singapore - với dân số khoảng 5,4 triệu người - chỉ đóng góp một phần nhỏ lượng HFC và tiêu thụ điện giúp thúc đẩy sự nóng lên toàn cầu.
Ví dụ, ngay cả với mức sử dụng bình quân đầu người cao, tổng lượng khí thải của nó vẫn không thể so với Nhật Bản và Hoa Kỳ, nơi có khoảng 90% hộ gia đình sử dụng điều hòa không khí, theo WEF.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là Singapore sẽ không phải chịu hậu quả của một thế giới đang ấm lên mỗi ngày. Và là một quốc gia vốn đã nóng và đang nóng lên nhanh chóng, đất nước này có ít thời gian hơn so với nhiều nước khác trước khi nhiệt độ trở nên không thể chịu đựng được.
Theo dữ liệu của chính phủ công bố vào năm 2019, thành phố này đã nóng lên nhanh gấp đôi so với phần còn lại của thế giới trong 6 thập kỷ qua. Các quan chức cảnh báo nhiệt độ tối đa hàng ngày cũng có thể đạt mức cao 37 độ C vào năm 2100.
Nhưng nhiệt độ tăng ở Singapore không chỉ là do sự ấm lên toàn cầu.
Một nguyên nhân khác là hiệu ứng Đảo nhiệt đô thị, tức là các khu vực đô thị hóa cao có nhiệt độ cao hơn so với các khu vực xung quanh.
Hiệu ứng này là do các cấu trúc đô thị như tòa nhà, đường sá và xe cộ giữ lại và thải nhiệt ra môi trường, đặc biệt là vào ban đêm, và đặc biệt rõ rệt ở những nơi phát triển cao và tương đối đông đúc như Singapore.
Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, tình trạng này trở nên tồi tệ hơn do nhiệt thải ra ở các thành phố do xe cộ, nhà máy và máy điều hòa không khí tạo ra.
Chính phủ mong người dân hạn chế điều hòa
Cơ quan Môi trường Quốc gia Singapore (NEA) đã cấm cung cấp chất làm lạnh có GWP (tiềm năng nóng lên toàn cầu) cao kể từ tháng 10 năm ngoái và cho biết họ khuyến khích các hộ gia đình sử dụng quạt thay vì điều hòa nhiệt độ nếu có thể.
Cơ quan chính phủ này cũng đã khuyên người dân nên đặt đồng hồ hẹn giờ và nhiệt độ không thấp hơn 25 độ C cũng như bảo trì thường xuyên để duy trì hiệu quả.
Cân nhắc đến những lo ngại về môi trường, một trường đại học địa phương đã xây dựng cái mà họ gọi là "tòa nhà sử dụng năng lượng ròng bằng không" đầu tiên của đất nước - tự hào với các không gian mở được thông gió tự nhiên và một "hệ thống làm mát lai sáng tạo cung cấp 100% không khí trong lành được làm mát trước".
"Năng lượng ròng" là thuật ngữ được sử dụng trong lĩnh vực kỹ thuật và khoa học môi trường để chỉ lượng năng lượng thực sự sử dụng được sau khi đã trừ đi lượng năng lượng tiêu hao trong quá trình sản xuất, vận chuyển và chuyển đổi.
Đi vào hoạt động từ năm 2019, tòa nhà SDE 4 sáu tầng tại khuôn viên Trường Thiết kế và Môi trường của Đại học Quốc gia Singapore (NUS) là minh chứng cho thấy tiện nghi mát mẻ "không cần phải đánh đổi bằng môi trường", các kiến trúc sư của tòa nhà nói với CNN. Phó hiệu trưởng Heng Chye Kiang cho biết: "Chúng tôi đã làm việc chăm chỉ để đảm bảo rằng đây sẽ là một tòa nhà có năng lượng ròng bằng không".
Tòa nhà SDE 4, niềm tự hào của NUS.
Ở đây, quạt trần được sử dụng thay thế cho các thiết bị điều hòa. Cảm biến thông minh đo lường và quản lý các biến số từ nhiệt độ, độ ẩm và carbon dioxide đến các hạt không khí, ánh sáng và âm thanh để "thúc đẩy giảm mức tiêu thụ năng lượng".
"Chúng tôi hy vọng nó sẽ truyền cảm hứng cho các tòa nhà và nhà thiết kế khác đạt được điều tương tự và giảm sử dụng năng lượng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu", nhà trường cho biết.
CÙNG CHUYÊN MỤC
