1. Khen ngợi và tâng bốc quá mức
Ai đó ngỡ ngàng trước trí thông minh của bạn. Vẻ đẹp của bạn khiến mọi người phải ngoái nhìn. Tài năng của bạn vượt xa tất cả những người họ từng biết. Khi ai đó liên tục dành cho bạn những lời khen ngợi quá lố, không phù hợp với mối quan hệ thực tế, đó là lúc chuông báo động nên reo.
Lời khen chân thành xuất hiện tự nhiên trong cuộc trò chuyện và tập trung vào những điều cụ thể mà bạn đã làm hoặc đã nói. Ngược lại, sự tâng bốc mang tính thao túng thường đến dồn dập, đặc biệt là khi mối quan hệ mới bắt đầu và họ chưa đủ hiểu bạn để đưa ra những lời tuyên bố to lớn như vậy.
Đa phần chúng ta đều khao khát được công nhận và trân trọng, chính vì vậy mà chiêu trò này cực kì hiệu quả. Những lời khen thái quá tạo ra một vòng lặp gây nghiện, khiến bạn dần phụ thuộc vào sự tán dương của họ để cảm thấy bản thân có giá trị. Và đó chính là cái bẫy.
Một khi bạn phụ thuộc cảm xúc vào lời khen của họ, họ có thể khiến bạn suy sụp hoàn toàn khi đột ngột ngừng khen ngợi hoặc thay thế bằng những lời chỉ trích. Dấu hiệu chính để nhận biết là sự kịch bản hóa của những lời khen và sự không ăn khớp với thực tế. Đây là một trong những trường hợp mà câu nói "Nếu điều gì đó quá tốt để trở thành sự thật, thì có lẽ nó không phải là sự thật" hoàn toàn đúng.
2. Sự tử tế có điều kiện
Sự ngọt ngào của họ chỉ xuất hiện đúng lúc họ cần bạn. Hôm nay, họ gọi bạn là bạn thân nhất, mua cà phê và ngỏ ý giúp bạn mọi việc. Ngày mai, sau khi bạn từ chối một lời nhờ vả, họ trở nên lạnh nhạt và xa cách.
Hãy chú ý xem sự ấm áp của họ thay đổi như thế nào dựa trên giá trị lợi dụng của bạn. Khi bạn có thể mang lại thứ họ muốn, họ tràn đầy tình cảm và sự quan tâm. Khi bạn không thể giúp đỡ hoặc đặt ra ranh giới, sự tử tế của họ biến mất hoàn toàn.
Họ ghi nhớ chi tiết từng cử chỉ tốt đẹp đã làm cho bạn. Trong các cuộc tranh luận, họ sẽ liệt kê lại danh sách này như bằng chứng ở tòa án, nhắc nhở bạn về từng món quà, sự giúp đỡ hay lời nói tử tế, như một lời buộc tội về sự vô ơn của bạn.
Cảm giác tội lỗi trở nên ngột ngạt. Bạn bắt đầu cảm thấy có nghĩa vụ phải đồng ý với mọi yêu cầu của họ vì họ đã "quá tốt" với bạn. Bạn bắt đầu tự đánh giá giá trị bản thân bằng việc mình có thể cho đi bao nhiêu để đáp lại họ.
Những mối quan hệ lành mạnh có sự cho và nhận tự nhiên mà không cần phải tính toán. Nhớ rằng, lòng tốt chân thành được trao đi một cách tự do, bất kể người kia có thể làm gì cho bạn hay không.
3. Đóng vai nạn nhân trong vẻ ngoài nhã nhặn
"Tôi không muốn làm phiền đâu", họ thở dài trong khi trút hết gánh nặng cảm xúc lên vai bạn. Sự hi sinh của họ được bao bọc trong những nụ cười duyên dáng và những lời lẽ vị tha, khiến bạn cảm thấy thật tệ khi đã không làm được nhiều hơn cho họ.
Họ trở thành bậc thầy trong nghệ thuật "chịu đựng đẹp đẽ". "Không sao, tôi sẽ tự lo hết mọi thứ", họ nói với vẻ mặt tổn thương, đảm bảo rằng bạn biết rõ họ đã hi sinh nhiều như thế nào vì lợi ích của người khác.
Khi cuối cùng bạn đề nghị giúp đỡ hoặc xin lỗi, họ chấp nhận với lòng biết ơn thái quá, bằng cách nào đó lại khiến bạn cảm thấy tệ hơn.
"Ôi, bạn thật tuyệt vời khi quan tâm đến một người nhỏ bé như tôi", họ nói với thái độ củng cố thêm hình ảnh cao thượng của bản thân và khiến bạn cảm thấy có lỗi.
4. Những lời khen "đâm sau lưng"
Bạn cảm thấy khó chịu khi họ khen ngợi, nhưng lại không hiểu tại sao. Có điều gì đó không ổn trong lời khen của họ, mặc dù bề ngoài các từ ngữ đều rất tích cực.
Những lời khen méo mó này như một lời khen có vẻ tích cực được bao bọc bởi một lời lăng mạ rõ ràng. "Bạn thật dũng cảm khi mặc bộ đồ đó!" ngụ ý rằng trang phục của bạn có vấn đề; "Bạn thật xinh đẹp so với tuổi" ngụ ý rằng bạn đang già đi; "Bạn tự tin quá, mặc cho mọi thứ…" ám chỉ những khuyết điểm rõ ràng mà bạn nên tự ti…
Tổn thương tâm lí tích tụ dần dần vì những lời nói này rất khó để xử lí ngay lập tức. Bạn rời đi với cảm giác bị tổn thương nhưng lại tự hỏi liệu mình có quyền buồn bực về một điều có vẻ là một lời nói tốt đẹp không.
Khi bạn đối chất, họ sẽ phản đối: "Tôi đang khen bạn mà!" và cố gắng khiến bạn cảm thấy vô lí vì đã tỏ ra khó chịu. Hãy tin vào cảm giác khó chịu khi lời khen của ai đó khiến bạn cảm thấy bị hạ thấp thay vì được tôn vinh. Cảm giác đó hiếm khi sai.
5. Sự đồng cảm mang tính biểu diễn
Bạn cảm thấy có điều gì đó giả tạo khi họ phản ứng với nỗi đau của bạn. Biểu cảm khuôn mặt của họ có vẻ cường điệu, sự quan tâm của họ thể hiện với cường độ không phù hợp với mức độ thân thiết của mối quan hệ và những lời đáp lại của họ nghe như thể đã được học thuộc lòng từ một kịch bản…
Sự đồng cảm thật sự tuôn chảy một cách tự nhiên và phản ánh mức độ thân thiết giữa hai người. Khi một người bạn chỉ mới quen vài tuần lại tỏ ra suy sụp trước chuyện chia tay của bạn như thể bạn thân lâu năm, chuông báo động nên vang lên.
Và có lẽ dấu hiệu lớn nhất là họ không bao giờ hành động để giúp bạn. Họ thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến hoàn cảnh của bạn nhưng lại biến mất khi bạn thực sự cần sự hỗ trợ thiết thực.
Hãy tin vào cảm giác thôi thúc khó chịu khi sự đồng cảm của ai đó mang tính biểu diễn thay vì chân thành. Trực giác của bạn có thể nhận ra sự khác biệt giữa sự quan tâm thật sự và một màn kịch cảm xúc.
6. Người thu thập thông tin "hữu ích"
Họ liên tục đặt câu hỏi ngay cả khi bạn đã trả lời. Họ tự đặt mình vào vị trí người tâm sự đáng tin cậy nhất của bạn, người thực sự muốn hiểu hoàn cảnh của bạn để có thể giúp bạn vượt qua.
Sự quan tâm của họ dường như dai dẳng và xâm phạm một cách kì lạ. Họ sẽ hỏi dồn dập, muốn biết chi tiết cụ thể về những mâu thuẫn trong mối quan hệ của bạn, về vấn đề tài chính…
Thường thì, những giải pháp mà họ đưa ra dường như lại mang lại lợi ích cho họ hoặc tạo ra sự phụ thuộc nhiều hơn vào lời khuyên của họ. Khi bạn gặp rắc rối ở nơi làm việc, họ sẽ đề xuất những chiến lược mà vô tình lại yêu cầu sự tham gia hoặc hỗ trợ liên tục của họ.
Hãy cảnh giác với những câu hỏi có vẻ kì lạ hoặc quá tọc mạch, vượt quá mức độ mà sự quan tâm chân thành cần. Những người bạn thật sự hỏi thăm bạn và lắng nghe mà không cần mọi chi tiết riêng tư về cuộc đấu tranh của bạn.
7. Tặng quà có chiến lược
Những món quà đắt tiền đến vào thời điểm đáng ngờ như: ngay trước khi nhờ một việc quan trọng, sau khi đối xử tệ bạc với bạn… Những món quà này thường phục vụ cho mục đích của họ. Họ mua cho bạn một chiếc vòng cổ đẹp mà vô tình lại là phong cách yêu thích của họ, hoặc tặng bạn những cuốn sách mà họ muốn thảo luận, hoặc mời bạn ăn tối ở những nhà hàng sang trọng mà họ đã muốn thử.
Cảm giác mang ơn của bạn tăng lên với mỗi món quà. Họ tạo ra một món nợ giả tạo thông qua sự hào phóng có tính toán của mình, khiến bạn cảm thấy như bạn đang mắc nợ họ sự tuân thủ, sự tha thứ, hoặc một mối quan hệ tiếp tục. Nhớ rằng, việc tặng quà chân thành đến từ niềm vui thuần túy khi làm cho ai đó hạnh phúc mà không kèm theo bất kì điều kiện hay kì vọng nào về sự đền đáp trong tương lai.
Trực giác của bạn đã luôn cố gắng bảo vệ bạn. Mọi cảm giác khó chịu, mọi khoảnh khắc bối rối, mọi lúc bạn cảm thấy có điều gì đó không ổn dù những lời họ nói nghe thật ngọt ngào… là khi trực giác của bạn đang hoạt động một cách hoàn hảo.
Sức mạnh sẽ trở lại với bạn khi bạn ngừng phớt lờ những tín hiệu cảnh báo bên trong đó. Bạn bắt đầu nhận ra các chiêu trò thao túng trước khi chúng kịp bén rễ. Bạn bắt đầu tôn trọng cảm xúc của chính mình thay vì để sự tử tế giả tạo của người khác lấn át sự phán đoán của bạn.
CÙNG CHUYÊN MỤC
