Các nhà nghiên cứu tại Đại học Sheffield đã phát hiện rằng loài ong sử dụng chuyển động bay để tăng cường tín hiệu thần kinh, giúp chúng nhận diện các mẫu hình thị giác phức tạp một cách chính xác đáng kinh ngạc. Điều này mở ra hướng đi mới cho trí tuệ nhân tạo (AI) — tập trung vào hiệu quả thay vì sức mạnh tính toán khổng lồ.
Ong kết hợp não bộ và cơ thể theo những cách đáng ngạc nhiên - chiến lược tự nhiên này có thể định hình lại thiết kế AI. (Nguồn: Shutterstock)
Nhóm nghiên cứu đã xây dựng một mô hình kỹ thuật số mô phỏng não ong, cho thấy cách chuyển động trong khi bay giúp định hình thông tin thị giác và tạo ra tín hiệu điện đặc biệt trong não. Nhờ đó, ong có thể nhận diện các đặc điểm quen thuộc trong môi trường một cách nhanh chóng và tiết kiệm năng lượng.
Thay vì dựa vào mạng máy tính lớn, các robot tương lai có thể học cách thu thập thông tin thông qua chuyển động — giống như ong — để xử lý hình ảnh hiệu quả hơn. Đây là bước tiến quan trọng trong việc phát triển AI thông minh nhưng gọn nhẹ.
Giáo sư James Marshall, Giám đốc Trung tâm Trí tuệ Máy móc tại Đại học Sheffield và là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: "Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã chứng minh một hệ thống nhỏ bé, hiệu quả - mặc dù là kết quả của hàng triệu năm tiến hóa - có thể thực hiện các phép tính phức tạp hơn nhiều so với những gì chúng ta từng nghĩ trước đây.”
Giáo sư Marshall khẳng định tương lai của nghiên cứu: "Việc khai thác những thiết kế trí tuệ tốt nhất của tự nhiên sẽ mở ra cánh cửa cho thế hệ AI tiếp theo, thúc đẩy những tiến bộ trong lĩnh vực robot, xe tự lái và học tập trong thế giới thực."
Ong chỉ cần lượng tế bào thần kinh tối thiểu để phân biệt môi trường xung quanh. (Nguồn: Shutterstock)
Mô hình não ong được thử nghiệm với các bài kiểm tra thị giác như phân biệt dấu cộng và dấu nhân. Khi mô phỏng chiến lược quét hình của ong (chỉ tập trung vào nửa dưới), hiệu suất nhận diện tăng rõ rệt. Thậm chí, mô hình còn có thể nhận diện khuôn mặt người với mạng neuron nhân tạo rất nhỏ.
Giáo sư Lars Chittka, Giáo sư Khoa Sinh thái Cảm giác và Hành vi tại Đại học Queen Mary, London, cho biết thêm: "Ở đây, chúng tôi xác định số lượng tế bào thần kinh tối thiểu cần thiết cho các nhiệm vụ phân biệt thị giác khó khăn và nhận thấy rằng con số này nhỏ đến mức đáng kinh ngạc, ngay cả đối với các nhiệm vụ phức tạp như nhận dạng khuôn mặt người. Do đó, não bộ vi mô của côn trùng có khả năng tính toán tiên tiến."
Bằng cách kết hợp những phát hiện từ hành vi, cách thức hoạt động của não côn trùng và những gì các mô hình tính toán thể hiện, nghiên cứu cho thấy việc nghiên cứu não côn trùng nhỏ có thể khám phá ra các quy tắc cơ bản của trí thông minh. Những phát hiện này không chỉ giúp chúng ta hiểu sâu hơn về nhận thức mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển các công nghệ mới.
CÙNG CHUYÊN MỤC
