Các chuyên gia cho rằng, lượng mưa lớn do hiện tượng El Niño vào năm ngoái đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của thực vật tại khu vực Los Angeles. Tuy nhiên sau đó, chúng đã bị khô và trở nên cực kỳ dễ cháy. Khi bị kích hoạt, gió mạnh đã thổi bùng ngọn lửa.
Miền Nam California đang phải đối mặt với những cơn gió mạnh, được gọi là "gió quỷ" hay còn gọi là gió Santa Ana.
Gió Santa Ana là gì và tại sao chúng lại mạnh mẽ hơn trong năm nay?
Một số khu vực ở California thường xuyên phải đối mặt với gió mạnh vào một số thời điểm nhất định trong năm. Khu vực phía Bắc của tiểu bang, bao gồm Vùng Vịnh San Francisco, thường có gió mạnh vào mùa xuân và mùa thu, được gọi là gió Diablo.
Gió Santa Ana thường xuất hiện vào mùa đông ở miền Nam California. "Đây không phải là một cơn gió Santa Ana điển hình, nhưng đây là thời gian trong năm mà bạn thường thấy nó xuất hiện," Daniel Swain, một nhà khoa học khí hậu tại Đại học California cho biết.
Cơ chế hình thành gió Santa Ana và gió Diablo khá tương đồng: Không khí lạnh từ các dãy núi trong đất liền tràn xuống hướng bờ biển. Khi không khí từ trên cao (ở vùng núi) di chuyển xuống vùng thấp (như thung lũng), áp suất không khí tăng lên do nó bị nén lại bởi lớp không khí phía trên. Việc bị nén lại này làm không khí nóng lên và mất độ ẩm, khiến nó trở nên khô hơn. Quá trình này giống như khi bạn dùng bơm xe đạp – khi bạn bơm mạnh, không khí trong bơm bị nén và nóng lên. Tuy nhiên, có một số yếu tố hiện nay đang làm gia tăng sức mạnh của những cơn gió này.
Một trong những nguyên nhân là nhiệt độ vùng biển Thái Bình Dương gần miền Nam California vẫn duy trì ở mức cao bất thường, sau 2 năm liên tiếp ghi nhận nhiệt độ toàn cầu kỷ lục, dẫn đến hiện tượng sóng nhiệt dưới nước. Nhiệt độ cao trên đại dương có thể làm cong dòng khí jet stream. Đây là một dải hẹp gồm luồng không khí di chuyển nhanh ở độ cao lớn, uốn lượn quanh Trái Đất và ảnh hưởng đến thời tiết dưới mặt đất.
Khi dòng khí này uốn khúc, nó có thể giữ không khí nóng dưới áp suất cao, khiến nhiệt tích tụ gần mặt đất. Khi áp suất cao dồn xuống các khu vực nội địa như Great Basin phía đông bắc Los Angeles, nó bắt đầu đẩy không khí qua các dãy núi và hướng về bờ biển.
Vì sao các vụ cháy rừng ngày càng trở nên nghiêm trọng?
Cháy rừng là một hiện tượng tự nhiên và có vai trò quan trọng trong hệ sinh thái ở miền Nam California. Chúng giúp loại bỏ thực vật chết và tái tạo chất dinh dưỡng cho đất. Tuy nhiên, hoạt động của con người đang khiến mức độ tàn phá từ cháy rừng trở nên nghiêm trọng hơn rất nhiều.
Phần lớn các vụ cháy rừng ở Mỹ do con người gây ra, bao gồm các nguyên nhân như đốt lửa trại bất cẩn, tia lửa từ máy móc, hay dây điện bị đổ. Song, cháy rừng còn có thể bắt đầu từ các yếu tố tự nhiên, chẳng hạn như sét đánh mà không kèm theo mưa (gọi là sấm sét khô). Thỉnh thoảng, cây cối hoặc lá mục phân hủy dưới điều kiện đặc biệt cũng có thể tự bốc cháy. Nguyên nhân cụ thể của các vụ cháy hiện nay ở khu vực Los Angeles vẫn chưa được xác định.
Dân số ở khu vực này ngày càng đông hơn, nhưng tốc độ tăng không còn nhanh như trước. Khi có nhiều người sinh sống trong khu vực, số lượng nhà cửa và tài sản cũng tăng lên. Ở Nam California, giá bất động sản thường rất đắt đỏ. Vì vậy, khi cháy rừng lan đến những nơi có đông dân cư, chúng có thể gây thiệt hại nghiêm trọng. "Tôi nghĩ rằng khả năng cao vụ cháy Palisades sẽ trở thành vụ cháy tốn kém nhất trong lịch sử", Swain chia sẻ.
Thời tiết năm nay cũng khiến cây cối trong khu vực phát triển nhiều hơn, nhưng sau đó khô héo do không khí ấm và khô. Hơn thế nữa, con người đang làm Trái Đất nóng lên bằng cách đốt nhiên liệu hóa thạch, điều này làm gia tăng các điều kiện khiến cháy rừng trở nên nghiêm trọng hơn.
Sự kết hợp giữa nguồn nhiên liệu dồi dào, gió mạnh trong thời tiết khô hạn và gần khu vực dân cư đông đúc đã tạo ra một loạt các vụ cháy rừng đặc biệt nguy hiểm và tàn khốc.
Tác động của biến đổi khí hậu
Có nhiều yếu tố phải hội tụ để bắt đầu một vụ cháy rừng lớn, và các yếu tố này không phải lúc nào cũng dễ dàng xác định. Những năm gần đây, California liên tục chuyển đổi giữa giai đoạn hạn hán nghiêm trọng và thời kỳ mưa lớn. Điều này đã tác động mạnh đến hệ thực vật ở miền Nam California. Ở phía Bắc tiểu bang, cây cối trong rừng phải mất nhiều năm mới lớn lên. Trong khi đó, cỏ và bụi rậm quanh Los Angeles có thể thay đổi nhanh chóng mỗi năm, tùy thuộc vào lượng mưa.
"Độ biến động nền rất cao", Swain cho biết. Điều quan trọng cần chú ý là chuỗi các hiện tượng thời tiết cực đoan. Mùa đông năm ngoái, khu vực Los Angeles đã trải qua những trận mưa rất lớn, thiết lập kỷ lục về lượng mưa. Những trận mưa này đã giúp cỏ và bụi rậm trong khu vực phát triển mạnh mẽ. Sau đó, khu vực này trải qua những đợt nắng nóng kỷ lục, tiếp theo là một trong những mùa đông khô hạn nhất từng ghi nhận.
Sự thay đổi đột ngột giữa những đợt mưa lớn và hạn hán được gọi là "hiện tượng thời tiết xoay chiều". Các nhà khoa học khí hậu dự báo hiện tượng này sẽ xảy ra thường xuyên hơn ở Bờ Tây, làm gia tăng nguy cơ xảy ra các vụ cháy rừng lớn.
"Không chỉ đơn giản là điều kiện khô hạn sẽ xảy ra thường xuyên hơn trong một khí hậu đang ấm lên, mà chính sự dao động qua lại giữa các trạng thái thời tiết này mới là điều đặc biệt gây hậu quả nghiêm trọng đối với nguy cơ cháy rừng ở Nam California", Swain chia sẻ.
Nguồn: Vox, Daily Mail
CÙNG CHUYÊN MỤC
