Theo báo cáo công bố ngày 20/6 trên tạp chí Earth System Science Data, nếu tốc độ phát thải carbon tiếp tục như hiện nay, nhân loại sẽ tiêu hết "ngân sách carbon" toàn cầu cho mục tiêu 1,5 độ C chỉ trong vòng hai đến ba năm tới. Điều này đồng nghĩa với việc từ đầu năm 2028, xác suất vượt ngưỡng nhiệt độ giới hạn sẽ vượt quá 50%.
"Chúng ta không chỉ đi sai hướng, mà còn sai nhanh hơn", ông Zeke Hausfather, đồng tác giả nghiên cứu từ tổ chức Berkeley Earth, nhận định. Hiện lượng phát thải CO₂ toàn cầu đạt mức kỷ lục mới trong năm 2024 với hơn 46 tỷ tấn/năm. Mức này sẽ khiến ngưỡng an toàn 143 tỷ tấn còn lại bị xóa sạch chỉ trong chưa đầy 3 năm.
Mốc 1,5 độ C từng được đưa ra tại Thỏa thuận Paris 2015 như một giới hạn "không thể vượt qua" nếu muốn tránh các tác động khí hậu cực đoan như nắng nóng kéo dài, bão lớn, nước biển dâng và mất mùa trên diện rộng... Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, để có 66% cơ hội giữ được mốc 1,5 độ C, từ năm 2025 trở đi, nhân loại chỉ được phép phát thải thêm tối đa 80 tỷ tấn CO₂ - thấp hơn 80% so với mức cho phép vào năm 2020.
Giáo sư Joeri Rogelj, chuyên gia khí hậu tại Đại học Imperial College London, khẳng định: "Dù rất khó tránh việc vượt ngưỡng 1,5 độ C, chúng ta vẫn phải cắt giảm phát thải mạnh mẽ nhất có thể. Mỗi phần nhỏ của mức tăng nhiệt nếu tránh được, đều giúp giảm tổn thất và đau khổ cho con người, đặc biệt là các cộng đồng dễ bị tổn thương".
Nghiên cứu cũng cho thấy mất cân bằng năng lượng của Trái Đất - tức lượng nhiệt hấp thu nhiều hơn nhiệt bức xạ ra không gian - đã tăng 25% trong thập kỷ qua. Đây là bằng chứng cho thấy hệ thống khí hậu đang nóng lên nhanh chóng. Nước biển dâng hiện đạt mức 4 mm/năm, gấp đôi so với mức trung bình giai đoạn 1971 - 2018, đe dọa các vùng ven biển và đảo quốc nhỏ.
Giáo sư Piers Forster, trưởng nhóm nghiên cứu từ Đại học Leeds (Anh), cảnh báo: "Dữ liệu chỉ ra rằng chúng ta đang vượt qua các kỷ lục khí hậu ở mọi nơi, với tốc độ ngày càng nhanh. Tôi không thấy viễn cảnh nào khả dĩ để tránh được mức tăng dài hạn 1,5 độ C".
Dù nhiều chuyên gia cho rằng mốc 1,5 độ C mang tính chính trị nhiều hơn khoa học, tất cả đều đồng thuận rằng mỗi phần nhỏ nhiệt độ tăng thêm sẽ kéo theo hậu quả nghiêm trọng hơn, đặc biệt với người nghèo và nhóm yếu thế. Vì vậy, cắt giảm khí thải ngay lập tức và trên quy mô toàn cầu là hành động cấp bách không thể trì hoãn.
CÙNG CHUYÊN MỤC
