Từ bao lâu nay, chúng ta đã quen thuộc với bản đồ Trái đất chỉ có 4 đại dương: Thái Bình Dương, Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương và Bắc Băng Dương. Tuy nhiên, vào năm 2021, một sự thay đổi mang tính lịch sử đã diễn ra, làm thay đổi cách nhìn của toàn thế giới. Hiệp hội Địa lý Quốc gia Mỹ (National Geographic Society) chính thức công nhận sự tồn tại của đại dương thứ 5 – Vùng biển phía Nam (Southern Ocean).
Vị trí Vùng biển phía Nam được gọi là Nam Đại Dương (Southern Ocean)
Một vùng nước "vô hình" trở nên hữu hình
Từ lâu, các nhà khoa học đã nhận thấy Vùng biển phía Nam có những đặc điểm riêng biệt. Vùng nước này bao quanh châu Nam Cực, có dòng chảy mạnh mẽ và hệ sinh thái độc đáo. Tuy nhiên, trên bản đồ thế giới, nó vẫn chỉ được xem là phần mở rộng của ba đại dương khác.
Theo bà Sylvia Earle, một nhà sinh học biển nổi tiếng, Vùng biển phía Nam là đại dương duy nhất trên Trái đất bao quanh hoàn toàn một lục địa thay vì bị các lục địa bao bọc.
Seth Sykora-Bodie, nhà khoa học biển tại Cục Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) và là Nhà thám hiểm của National Geographic, cho biết: "Bất kỳ ai đã từng đến đó đều sẽ khó có thể giải thích được điều gì ở đây lại hấp dẫn đến vậy, nhưng tất cả họ đều đồng ý rằng các sông băng ở đây xanh hơn, không khí lạnh hơn, những ngọn núi đáng sợ hơn và cảnh quan quyến rũ hơn bất kỳ nơi nào khác mà bạn có thể đến".
Vào Ngày Đại dương Thế giới tháng 6 năm 2021, Hiệp hội Địa lý Quốc gia Mỹ đã đưa ra một quyết định mang tính đột phá. Việc công nhận Vùng biển phía Nam như một đại dương độc lập có một mục đích chiến lược rõ ràng: nâng cao nhận thức toàn cầu về hệ sinh thái mong manh của nó, thúc đẩy các nỗ lực nghiên cứu và bảo tồn.
Kể từ khi National Geographic bắt đầu lập bản đồ vào năm 1915, họ đã công nhận bốn đại dương: Đại Tây Dương, Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương và Bắc Băng Dương. Bắt đầu từ ngày 8 tháng 6 năm 2021, Ngày Đại dương Thế giới, National Geographic công nhận Nam Đại Dương là đại dương thứ năm của thế giới.
Nhà địa lý Alex Tait của Hiệp hội Địa lý Quốc gia Mỹ cho biết: "Nam Đại Dương từ lâu đã được các nhà khoa học công nhận, nhưng vì chưa bao giờ có sự thống nhất trên phạm vi quốc tế nên chúng ta chưa bao giờ chính thức công nhận nó".
Dòng hải lưu Nam Cực: Trái tim điều hòa khí hậu toàn cầu
Yếu tố then chốt tạo nên sự khác biệt của Vùng biển phía Nam chính là Dòng hải lưu Nam Cực (ACC). Đây là dòng hải lưu mạnh nhất hành tinh, có vai trò cực kỳ quan trọng đối với khí hậu toàn cầu. Dòng ACC di chuyển tự do xung quanh châu Nam Cực mà không gặp bất kỳ rào cản lục địa nào, vận chuyển một lượng nước khổng lồ hơn bất kỳ dòng chảy đại dương nào khác.
Bằng cách tái phân phối nhiệt và lưu trữ carbon ở tầng sâu, Dòng hải lưu Nam Cực đóng vai trò như một bộ điều hòa khổng lồ, ảnh hưởng trực tiếp đến thời tiết và khí hậu trên toàn cầu. Do đó, ngay cả khi bạn chưa bao giờ nhìn thấy một tảng băng trôi, bạn vẫn đang được kết nối với Vùng biển phía Nam.
"Kho báu" băng giá và bài học quý giá cho tương lai
Vùng biển phía Nam được ví như một "con thuyền băng giá" chứa đựng sự đa dạng sinh học phong phú. Đây là ngôi nhà của nhiều loài động vật đặc hữu, không thể tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác trên Trái đất, bao gồm:
Chim cánh cụt sống phụ thuộc vào những bờ băng để kiếm ăn và sinh sản. Cá voi lưng gù di cư hàng ngàn kilomet để kiếm ăn. Hải cẩu và chim biển coi nơi đây là ngôi nhà vĩnh viễn.
Ngoài ra, Vùng biển phía Nam còn là nơi sinh sống của một loại vi sinh vật quan trọng bậc nhất – thực vật phù du. Chúng là nền tảng của chuỗi thức ăn, cung cấp dinh dưỡng cho nhuyễn thể, và quan trọng hơn, chúng sản xuất khoảng 50% lượng oxy của hành tinh.
Quyết định công nhận đại dương thứ 5 không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn tác động mạnh mẽ đến giáo dục. Ngày nay, bản đồ thế giới trong một số trường học đã được cập nhật, giúp học sinh có cái nhìn toàn diện hơn về Trái đất.
Sự kiện này cũng truyền cảm hứng cho nhiều đoàn thám hiểm du lịch đến Nam Cực, khi các nhà nghiên cứu đồng hành và chia sẻ những khám phá của họ với du khách. Điều này biến khoa học thành một trải nghiệm thực tế và giáo dục thành một kỷ niệm đáng nhớ.
Nguồn: Surfer, National Geographic
CÙNG CHUYÊN MỤC
