Vương Mãng (45 TCN - 23) là một nhân vật đặc biệt trong lịch sử Trung Quốc, được biết đến với những cải cách táo bạo và tư duy vượt thời đại. Ông đã lập nên triều đại nhà Tân, làm gián đoạn sự thống trị của nhà Hán, và được hậu thế mệnh danh là "người đến từ tương lai" nhờ những chính sách cải cách tiến bộ.
Xuất thân và con đường đến quyền lực
Vương Mãng sinh ra trong một gia đình quý tộc thuộc dòng họ Vương, một gia tộc quyền lực bậc nhất triều Hán nhờ mối quan hệ với Hoàng tộc. Bác ruột của ông, Vương Phượng, là Đại tư mã (Tể tướng) thời Hán Nguyên Đế, còn cô ruột là Vương Chính Quân, Hoàng hậu của Hán Nguyên Đế.
Vương Mãng là hoàng đế được hậu thế mệnh danh là "người đến từ tương lai" nhờ những chính sách cải cách tiến bộ. (Ảnh: Sohu)
Mặc dù xuất thân danh giá, Vương Mãng không phải là người kế thừa quyền lực hiển nhiên. Tuy nhiên, nhờ tài năng, sự thông minh và khéo léo, ông dần chiếm được lòng tin của các hoàng đế nhà Hán và tầng lớp quý tộc. Sau khi nắm giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đình, năm 9 SCN, ông chính thức phế truất Hán Bình Đế, tự xưng hoàng đế, lập ra triều đại nhà Tân.
Những cải cách vượt thời đại
Sau khi lên ngôi, Vương Mãng đã thực hiện hàng loạt cải cách nhằm tái cấu trúc xã hội và kinh tế Trung Quốc. Những cải cách này được coi là "vượt thời đại" và khiến ông được xem như một "người du hành thời gian".
- Cải cách ruộng đất: Vương Mãng cấm bán đất và tiến hành quốc hữu hóa đất đai, chia đều cho người dân. Chính sách này nhằm giảm bớt sự bất bình đẳng trong sở hữu đất đai và hỗ trợ tầng lớp nông dân. Tuy nhiên, nó đã gây xung đột với giai cấp địa chủ hùng mạnh lúc bấy giờ.
- Chống chế độ nô lệ: Ông cấm buôn bán nô lệ dưới mọi hình thức và cố gắng xóa bỏ dần chế độ nô lệ thông qua các biện pháp hợp pháp hóa, nhằm bảo vệ nhân quyền. Đây là một bước tiến lớn trong việc cải thiện quyền lợi của tầng lớp thấp trong xã hội.
- Khuyến khích đổi mới công nghệ: Vương Mãng tỏ ra đặc biệt quan tâm đến tiến bộ công nghệ và khuyến khích đổi mới. Một số bằng chứng trong sử sách Trung Hoa cổ đại thậm chí cho rằng ông đã tiếp xúc với nguyên mẫu của một chiếc máy bay, cho thấy tầm nhìn xa của ông về công nghệ.
Những thách thức và sự sụp đổ của nhà Tân
Mặc dù có những cải cách tiến bộ, triều đại nhà Tân của Vương Mãng chỉ tồn tại trong 16 năm trước khi sụp đổ. Những cải cách của ông đã gây ra xung đột với các tầng lớp quyền lực trong xã hội, đặc biệt là giai cấp địa chủ và quý tộc, dẫn đến sự phản đối.
Bên cạnh đó, thiên tai liên tiếp xảy ra, như lũ lụt sông Hoàng Hà, mất mùa triền miên đã làm gia tăng sự bất mãn trong dân chúng. Nhiều cuộc nổi dậy nổ ra, nổi bật nhất là phong trào "Xích Mi khởi nghĩa" của nông dân.
Những cải cách được coi là "vượt thời đại" và khiến Vương Mãng được xem như một "người du hành thời gian". (Ảnh: Sohu)
Năm 23 SCN, quân khởi nghĩa tiến vào kinh thành Trường An, giết chết Vương Mãng, kết thúc triều đại nhà Tân. Nhà Hán được khôi phục với sự lên ngôi của Hán Quang Vũ Đế.
Di sản và đánh giá
Trong suốt hơn 2.000 năm qua, Vương Mãng là một trong những hoàng đế gây nhiều tranh cãi nhất lịch sử Trung Quốc. Các ý kiến của giới sử học Trung Quốc hiện đại về Vương Mãng còn chưa hoàn toàn thống nhất.
Có người ca ngợi ông là nhà cải cách lỗi lạc, là bậc anh hùng sinh nhầm thời. Người lại chê trách ông là kẻ ngông cuồng, thực hiện nhiều chính sách cải cách chẳng qua là để "thể hiện cái tôi", cũng như củng cố sự thống trị của bản thân.
Cát Kiếm Hùng nhận định rằng Vương Mãng đã mắc sai lầm liên tiếp, từ chính sách đối nội đến đối ngoại. Thay vì tập trung giải quyết vấn đề trong nước, ông lại chủ quan gây chiến với ngoại tộc, khiến tình hình càng thêm rối ren. Dù thất bại hoàn toàn, trong giờ phút cuối cùng, vẫn có hơn 1.000 người trung thành nguyện chết cùng ông. Điều này được xem là một tia an ủi cuối cùng và giúp hậu thế hiểu thêm về con người ông.
Dù thành công hay thất bại, những nỗ lực cải cách của Vương Mãng đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Trung Hoa, nhắc nhở hậu thế về tầm quan trọng của việc theo đuổi sự công bằng và tiến bộ trong xã hội.
(Tổng hợp)
CÙNG CHUYÊN MỤC
