Lưu ý: Bài viết có tiết lộ nội dung phim
Du hành thời gian là yếu tố chủ chốt trong Avengers: Endgame lần này. Đó là chìa khóa để những người còn sống lật ngược thế cờ sau cú búng tay đồ sát nửa dân số của Thanos. Dù sao thì chuyện du hành thời gian chưa xảy ra ngoài đời thực, nên việc mỗi phim đưa ra nguyên tắc riêng của mình cũng không có gì sai phạm. Nên cốt truyện lần này của Endgame có kèm theo cơ chế, đó là quy luật du hành thời gian được giới thiệu rõ ràng trong phim, nhưng chẳng mấy chốc sau họ đã tự vi phạm những quy tắc vừa nêu.
1. Cơ chế du hành thời gian của MCU
Scott Lang đề xuất giải pháp du hành thời gian sau khi anh được giải thoát khỏi Lượng Tử Giới, nhờ ơn con chuột (chắc tên là Mickey) vô tình bò ngang qua bảng điều khiển. Anh lập tức tìm Cap và Natasha để giải thích điều anh phát hiện được: ở ngoài là 5 năm, nhưng trong lượng tử giới anh cảm tưởng như mới 5 tiếng! Lượng Tử Giới là trung gian giúp ta đi xuyên thời gian và theo lý thuyết, họ có thể dùng Lượng Tử Giới để quay về quá khứ, thay đổi tương lai.
Thế nhưng khi ý tưởng được chia sẻ với Hulk và Tony, nó lập tức bị dập tắt. Trong MCU, thay đổi quá khứ không giúp thay đổi được tương lai. Điều này không chỉ khiến nhân vật trong phim như Scott Lang hay Rhodes sốc mà ngay cả khán giả cũng bất ngờ. Bởi nhiều bộ phim trước đó như Back To The Future luôn đi theo một logic, đó là chỉ có một dòng thời gian, nếu bạn thay đổi điều gì đó trong quá khứ, tương lai sẽ bị ảnh hưởng. Nên để không bị ảnh hưởng, chỉ có cách không được giao tiếp với bản thân mình trong quá khứ, không thay đổi kết quả của những sự kiện cụ thể, không được giết những người không cần thiết phải chết. Tuy nhiên, trong cảnh Hulk gặp Ancient One, dòng thời gian trong MCU không vận hành kiểu vậy. Chúng ta có thể nghe lời Ancient One giả thích như sau:
"Cùng nhau, 6 viên đá vô cực tạo nên dòng thời gian ổn định, lấy đi một viên đá, dòng thời gian bị tách ra. Điều này có lợi cho hiện tại bây giờ của ngươi, nhưng với hiện tại mới của ta, lại không thế. Trong thực tại mới này, không có đủ 6 viên đá vô cực, chống lại thế lực đen tối, hàng triệu sinh linh sẽ lầm than. Nói cho ta nghe, làm thế nào "khoa học" của ngươi ngăn chặn được việc đó."
Để tránh điều đó xảy ra, Hulk đã cam kết với Ancient One sau khi xong việc, sẽ trả lại 6 viên đá về đúng thời điểm đã lấy đi, dòng thời gian sẽ ổn định như cũ.
2. Cơ chế tương tự Days Of Future Past
Ví dụ tương tự ta có phần truyện “Days Of Future Past” trong “Uncanny X-Men”. Trong đó Kate Pryde du hành ngược về quá khứ để cảnh báo X-Men về tương lai, nhóm X-Men thành công và viễn cảnh đó đã không xảy ra. Nhưng khi Kate Pryde quay về thực tại ở dòng thời gian của mình, đó vẫn là thế giới điêu tàn, việc cô làm chỉ là tạo một dòng thời gian thay thế, nơi X-Men cứu được thế giới.
Tính ra Endgame tuân theo concept của X-Men và còn chặt chẽ hơn khi cam kết trả những viên đá về đúng dòng thời gian của nó. Bộ phim đi theo quy tắc du hành vũ trụ khác với khuôn mẫu điển hình trước đó, nhưng vẫn phạm một sai lầm: Không gặp chính mình trong quá khứ. Bởi làm vậy có thể ảnh hưởng tới chính bản thân bạn, điều này hiển nhiên nguy hiểm, nhưng chỉ là đối với phim du hành thông thường. Trong Endgame nhân vật còn chiến đấu với chính mình.
3. Nebula
Captain America chiến đấu với chính bản thân mình tại New York thời điểm 2012, sau khi Loki dịch chuyển trốn mất cùng Tesseract (điều này lại tạo ra thêm một timeline đáng kể khác). 2 Captain còn lời qua tiếng lại với những tiết lộ quan trọng về tương lai. Thông thường, việc bạn chạm vào bản thân trong khi du hành thời gian đồng nghĩa với việc kết thúc dòng thời gian của chính bạn. Vậy mà trong MCU, bạn còn có quyền giết chính mình mà không chịu hậu quả gì, như Nebula đã làm.
Nebula của năm 2014 khi còn phụng sự Thanos du hành tới thời điểm hiện tại, bị giết bởi Nebula ở tương lai. Thông thường trong các phim du hành khác, Nebula của hiện tại sẽ biến mất, nhưng nhờ vào ảnh hưởng dòng thời gian thay thế (Nebula quá khứ bay đến tương lai, quá khứ xem như đã hoàn thành), thành ra Nebula quá khứ không còn liên kết gì tới Nebula hiện tại.
Nhưng cứ xem như đồng ý với thuyết dòng thời gian thay thế, thì trước khi xuất quân đội Avengers đã nhắc tới quy tắc gì? "Không nói chuyện với bản thân trong quá khứ."
4. Captain America
Nhưng vấn đề lớn nhất trong khái niệm du hành thời gian của MCU chính là Cap. Anh quyết định ở lại quá khứ sống cùng Peggy, để rồi quay lại hiện tại với bộ dạng một ông già, gặp Hulk, Bucky, Sam. Điều này dấy lên nhiều câu hỏi, thậm chí cứ xem như ta đồng ý với concept du hành của phim đi, thì việc Cap quyết định ở lại cùng Peggy khiến anh chắc hẳn phải ở một dòng thời gian khác. Đằng này Cap xuất hiện ở hiện tại 2023 với bộ dạng ông già, trao lại khiên cho Sam. Tức là đối với Cap, dòng thời gian không tách ra mà trở thành một vòng lặp?
Và nếu Cap năm 2023 trở về quá khứ sống với Peggy, tức anh thay đổi luôn cuộc đời Peggy ta đã biết trước đó (cô có một người chồng phim chưa bao giờ tiết lộ, chỉ biết là đồng nghiệp từng được cứu bởi Cap, và 2 đứa con). Đồng thời, nếu ta chấp nhận việc Cap được sống tới già với Peggy, vậy hiện tại những năm 2010 sẽ có 2 Captain? Một Cap già có Peggy, một Cap được phá băng không được sống cùng Peggy.
Tóm lại, cho dù có nhiều giả thuyết bênh vực chuyến du hành của Cap là có thể xảy ra, nhưng những giả thuyết đó cũng phải đồng tình rằng sẽ có 2 Captain nếu chiều theo ý phim. Sau cùng thì quy luật du hành thời gian của MCU lộ rõ lỗ hổng và cốt truyện của Cap mang tính “fan service” nhiều hơn là khoa học. Nhưng dù sao, nếu bỏ qua sự rối rắm của quy luật du hành, bộ phim đã có một cái kết trọn vẹn ấm áp cho các fan nhà Marvel.