Điện ảnh Việt Nam đang bước vào thời kỳ bùng nổ về doanh thu. Mỗi năm trôi qua, số lượng phim cán mốc trăm tỷ đồng lại tăng vọt, biến cái đích tưởng chừng xa xỉ ngày nào thành điều quen thuộc đến mức nhàm chán. Thế nhưng, phía sau ánh hào quang ấy là một thực tế có phần nghịch lý: phim thì cứ trăm tỷ ào ào, nhưng những diễn viên thực sự được coi là hạng A, đủ sức gánh phim cả về nghệ thuật lẫn phòng vé, lại chỉ đếm chưa đầu ngón tay. Sự lệch pha này đặt ra câu hỏi: phải chăng thị trường đang phát triển theo hướng thiếu bền vững, khi tiền bạc cứ đổ về còn tài năng diễn xuất thực thụ thì ngày càng hiếm?
Cơn bão phim Việt trăm tỷ
Chỉ vài năm trước, khi những Em Chưa 18, Mắt Biếc ra rạp và chạm mốc trăm tỷ, đó vẫn còn là kỳ tích đáng để báo chí tung hô và khán giả bàn luận sôi nổi. Nhưng đến nay, phim trăm tỷ không còn là giấc mơ, đặc biệt trong năm 2024 và nửa đầu 2025, cụm từ "cơn bão trăm tỷ" có thể nói là quá chính xác.
Lật Mặt 8 dù bị đánh giá là kém hấp dẫn hơn so với các phần trước vẫn mang về hơn 230 tỷ. Thám Tử Kiên vượt kỳ vọng với gần 250 tỷ chốt sổ, trở thành hiện tượng phòng vé với cốt truyện kỳ án pha hành động. Trong khi đó, những phim như Nụ Hôn Bạc Tỷ, Bộ Tứ Báo Thủ, Đèn Âm Hồn, Nhà Gia Tiên, Quỷ Nhập Tràng lần lượt cán mốc trăm tỷ dễ dàng, bất chấp tranh cãi về chất lượng nội dung hay khả năng diễn xuất của dàn cast. Ngược dòng thời gian về đầu năm 2024, điện ảnh Việt thậm chí còn chứng kiến cơn bão doanh thu với Mai - một bộ phim của Trấn Thành - thu về hơn 500 tỷ, trở thành phim Việt đắt giá nhất lịch sử phòng vé Việt. Và dĩ nhiên đến nay, hơn 1 năm trôi qua, vẫn chưa có tác phẩm nào vượt mặt được Mai, kể cả chính phim mới của Trấn Thành.
Phim Mai vẫn trụ vững ngôi vương phòng vé Việt
Thành công thương mại khiến nhiều nhà sản xuất mạnh dạn đầu tư hơn, các đạo diễn có nhiều cơ hội thử sức và phim Việt xuất hiện liên tục trên các rạp lớn. Thị trường tưởng chừng đang tiến về phía trước với tốc độ không tưởng. Tuy nhiên, nếu nhìn kỹ vào từng bộ phim, vào từng gương mặt diễn viên xuất hiện dày đặc trên poster và trailer, người ta sẽ dễ dàng nhận ra một sự thật đáng suy ngẫm: phim nhiều, tiền nhiều, nhưng gương mặt đủ tầm ngôi sao thì lại quá ít.
Sao hạng A chỉ đếm trên đầu ngón tay
Một diễn viên hạng A là người có thể hội tụ ba yếu tố: thực lực diễn xuất, sức hút truyền thông và khả năng kéo khán giả đến rạp chỉ bằng tên tuổi. Ở Hollywood hay điện ảnh Hàn Quốc, hạng A là những cái tên khiến nhà sản xuất yên tâm, khán giả tin tưởng và đạo diễn sẵn sàng đo ni đóng giày cho một vai diễn riêng biệt. Nhưng ở Việt Nam, định nghĩa đó trở nên khó xác lập hơn bao giờ hết.
Nếu liệt kê ra những diễn viên thực sự có thể gọi là hạng A ở thời điểm hiện tại, có lẽ chỉ quanh quẩn vài cái tên. Thậm chí trong 1 cuộc phỏng vấn những người đi đường do chúng tôi thực hiện, khi được hỏi về sao hạng A của Việt Nam, những cái tên được nhắc tới đa phần thuộc lĩnh vực âm nhạc. Trấn Thành là diễn viên/đạo diễn hiếm hoi mà khán giả gọi tên. Dĩ nhiên ngoài Trấn Thành, vẫn có những ngôi sao xứng đáng với danh xưng "hạng A" trong làng phim Việt như: Thái Hòa, Kaity Nguyễn, Ngô Thanh Vân và Thanh Hằng. Thái Hòa là bảo chứng diễn xuất hiếm hoi mà khán giả luôn mong chờ, dù anh không nhận nhiều dự án. Trấn Thành tuy gây tranh cãi, nhưng độ phủ sóng và khả năng hút phòng vé thì không thể phủ nhận. Kaity Nguyễn có thực lực và gương mặt điện ảnh, nổi bật từ Em Chưa 18 đến Gái Già Lắm Chiêu. Ngô Thanh Vân sau Hai Phượng vẫn là biểu tượng mạnh mẽ, dù ít xuất hiện hơn. Thanh Hằng, dù bước ra từ thời trang, nhưng vẫn có sức hút đặc biệt mỗi lần xuất hiện trên màn ảnh rộng.
Thái Hòa là "sao hạng A bền bỉ", ngay cả phim kém nhất của anh cũng thu trên 20 tỷ
Ngoài những cái tên kể trên, thật khó để gọi ai đó là diễn viên hạng A thực thụ. Nhiều diễn viên trẻ nổi lên nhanh chóng nhờ mạng xã hội hoặc vai diễn ngắn hạn, nhưng không ai duy trì được sự bền bỉ hay để lại dấu ấn lâu dài. Khán giả đi xem phim không còn vì một diễn viên, mà vì tò mò nội dung, vì hiệu ứng truyền thông, hoặc đơn giản là để giải trí cuối tuần.
Điều đáng nói là trong khi phim liên tục phá kỷ lục thì các diễn viên gần như hông có những vai diễn để đời, không có hình tượng được xây dựng chỉn chu qua thời gian, và cũng không có những chiến lược bồi đắp tên tuổi lâu dài. Ngành điện ảnh phát triển nhưng lớp ngôi sao hạng A vẫn cứ là người cũ lặp lại với số lượng đếm trên đầu ngón tay.
Trấn Thành đang là sao hạng A trong nhiều lĩnh vực, không chỉ diễn viên
Khi thị trường thiếu những gương mặt đủ tầm ngôi sao, hệ quả dễ thấy là nhà sản xuất phải lựa chọn giữa hai con đường: hoặc tiếp tục mời lại những cái tên cũ đã an toàn nhưng dễ nhàm chán, hoặc liều lĩnh đưa vào các gương mặt chưa kiểm chứng, rồi đặt cược tất cả vào chiến dịch truyền thông. Đáng tiếc là phần lớn lại chọn cách thứ hai. Nhiều phim tuyển diễn viên chỉ vì độ hot nhất thời trên mạng, vì ngoại hình bắt mắt hoặc khả năng kéo fan, mà quên mất rằng diễn viên là linh hồn của tác phẩm.
Khi diễn xuất không đủ tầm, phim dù có kỹ xảo tốt, kịch bản hay, âm thanh chỉn chu hay bối cảnh đẹp mắt vẫn khó lòng chạm đến trái tim khán giả. Đó là lý do nhiều phim Việt hiện nay dù doanh thu cao nhưng lại không để lại dư âm. Khán giả đi xem xong là quên, không nhớ được ai diễn, không thèm tìm kiếm lại tên nhân vật. Những bộ phim mang tính đại chúng, để đời, đại diện cho điện ảnh Việt rất ít khi xuất hiện. Cái gọi là phim trăm tỷ giờ đây chỉ còn mang ý nghĩa tài chính, chứ không còn là chuẩn mực cho một tác phẩm giá trị.
Gần như toàn bộ dàn diễn viên Đèn Âm Hồn đều chưa có kinh nghiệm đóng phim điện ảnh chứ chưa nói đến hạng A hay hạng S
Sự thiếu vắng ngôi sao hạng A còn khiến khán giả dần mất niềm tin. Họ không biết nên kỳ vọng vào ai, không còn cảm giác háo hức chờ đợi diễn xuất của một cá nhân nào. Rất nhiều tác phẩm trăm tỷ trở thành một sản phẩm tập thể vô danh, tiêu biểu như bộ phim Đèn Âm Hồn ra mắt đầu năm nay, dù có trăm tỷ thì cũng chỉ là tiếng ồn thoáng qua chứ thậm chí còn không được đánh giá là một tác phẩm điện ảnh thực sự.
Tại sao hạng A vắng bóng trên bản đồ diễn viên Việt?
Câu hỏi đặt ra là thị trường phim Việt có đang giàu tiền bạc nhưng nghèo tài năng? Đáp án có lẽ là không nhưng những con số doanh thu kỷ lục không thể che lấp được sự thật rằng chúng ta đang thiếu trầm trọng những diễn viên hạng A đúng nghĩa. Ngành công nghiệp điện ảnh muốn đi xa, không thể chỉ dựa vào chiến lược marketing hay dòng tiền đầu tư, phải có những gương mặt khiến khán giả tin tưởng và muốn dõi theo qua năm tháng. Nếu không bắt đầu nghĩ về điều đó ngay từ bây giờ, thì cơn bão phim trăm tỷ hôm nay rất có thể sẽ dần trở thành điều vô nghĩa trong mắt khán giả.
Kaity Nguyễn có lẽ là diễn viên hạng A trẻ nhất hiện tại, tên tuổi đủ sức kéo khán giả ra rạp
Một trong những lý do lớn khiến số sao hạng A quá ít có lẽ là bởi khái niệm “diễn viên hạng A” ở Việt Nam hiện vẫn rất mơ hồ. Không có tiêu chí rõ ràng nào để định danh, từ khả năng diễn xuất, giải thưởng, độ phủ truyền thông cho tới sức hút phòng vé. Có người lên hàng A nhờ gameshow, có người chỉ nhờ nổi trên mạng xã hội, trong khi những diễn viên tập trung cho điện ảnh lại có phần mờ nhạt nếu thiếu yếu tố viral đi kèm.
Một nguyên nhân khác là kịch bản phim Việt vẫn chưa thực sự phong phú hay mang tính bứt phá. Nhiều dự án dù đạt doanh thu cao nhưng lại thiếu chiều sâu hoặc chất lượng nghệ thuật, khó tạo ra những vai diễn để đời, đủ sức nâng tầm một gương mặt trở thành ngôi sao lớn. Việc thiếu vắng những tác phẩm thực sự “bom tấn” theo cả nghĩa nội dung và đột phá về hình tượng khiến quá trình định hình ngôi sao cũng chậm lại.
Bên cạnh đó, thị trường phim ảnh hiện vẫn đang chạy theo trào lưu nhanh chóng. Không ít phim sẵn sàng chọn những cái tên đang hot trên mạng xã hội dù không chuyên nghiệp về diễn xuất thay vì đặt niềm tin vào các gương mặt gạo cội hay lớp diễn viên trẻ được đào tạo bài bản. Trong khi đó, những gương mặt nổi bật lại thường xuyên bị lặp lại trong nhiều dự án lớn, khiến khán giả dần nhàm chán và không còn cảm giác hiếm - quý với một ngôi sao.
Tín Nguyễn là diễn viên có xuất phát điểm từ TikToker, đáng mừng khi cô đang làm khá tốt vai trò mới của mình
Xu hướng giải trí hiện nay cũng thiên về những hiện tượng mạng dễ nổi nhưng khó bền. Một đoạn clip viral, một vai phụ tạo được tiếng vang có thể khiến ai đó vụt sáng chỉ trong vài tuần, nhưng cũng có thể biến mất chỉ sau một mùa phim. Việc nổi tiếng không đi kèm với nền tảng chuyên môn khiến những gương mặt này khó duy trì được vị thế lâu dài và càng khó để bước lên tầm diễn viên hạng A đúng nghĩa.
Ngoài ra, hệ thống hậu thuẫn phía sau, từ quản lý hình ảnh đến định hướng chiến lược dài hơi cũng là một thiếu sót lớn. Việt Nam gần như không có những công ty chuyên quản lý diễn viên theo kiểu Hàn Quốc hay Trung Quốc, nơi một nghệ sĩ được chăm sóc toàn diện từ hình ảnh, kịch bản, truyền thông đến sự kiện. Điều này khiến hành trình trở thành một ngôi sao đích thực tại Việt Nam phần lớn vẫn dựa vào cơ hội cá nhân, may mắn, một bộ phim bùng nổ hơn là một lộ trình được hoạch định cụ thể ngay từ đầu.
CÙNG CHUYÊN MỤC
