Đại dương vẫn còn chứa đựng nhiều bí mật chưa được khám phá. Mặc dù công nghệ đã có những bước tiến đáng kể nhưng địa hình dưới lòng đại dương vẫn ít được biết đến hơn cả bề mặt Mặt Trăng. Chính vì vậy, vệ tinh SWOT (địa hình bề mặt nước và đại dương) của NASA và CNES tạo ra thực sự đáng quan tâm.
Sau khi được phóng vào tháng 12/2022, SWOT đã hoàn thành việc lập bản đồ đáy biển chỉ trong 1 năm. Bản đồ này đạt độ phân giải 8 km, vượt qua 30 năm dữ liệu từ các vệ tinh trước đó. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện “hàng nghìn ngọn đồi vực sâu và núi lửa dưới nước” mà trước đây chưa từng được ghi nhận.
Trước đây, hầu hết các khảo sát dưới nước dựa vào phép đo độ cao vệ tinh, tức là suy ra địa hình đáy biển từ các biến thể độ cao trên bề mặt đại dương. Chẳng hạn các núi ngầm làm thay đổi trọng lực cục bộ, dẫn đến sự tích tụ nước phía trên chúng. Tuy nhiên, SWOT đã cải tiến kỹ thuật này bằng cách đo lường các biến thể theo hai chiều, giúp phân biệt các cấu trúc địa chất chưa được biết đến.
Trong quá trình nghiên cứu các ngọn đồi vực sâu, các nhà khoa học nhận thấy sự thay đổi trong cấu trúc của các rặng núi, cho thấy các mảng kiến tạo đã thay đổi chuyển động của chúng theo thời gian. Dữ liệu từ SWOT cũng tiết lộ hàng nghìn ngọn núi lửa nhỏ dưới nước, cao dưới 1.000 mét, ảnh hưởng đến dòng hải lưu và là nơi cư trú của nhiều loài sinh vật biển đa dạng. Một số ngọn núi lửa này bị chôn vùi dưới trầm tích hoặc nằm ở những khu vực trước đây được cho là không có địa hình đáng kể.
Rìa lục địa, cũng là một mục tiêu theo dõi của SWOT, đóng vai trò quan trọng trong sinh thái ven biển và động lực đại dương. Nằm ở ngã ba giữa lục địa và đáy đại dương, các vùng này bao gồm các sườn dốc thoai thoải hoặc dốc, nơi dòng hải lưu, thủy triều và các hoạt động sinh học vận chuyển và phân phối chất dinh dưỡng và trầm tích. Quá trình này rất cần thiết cho các hệ sinh thái biển ven bờ, thúc đẩy đa dạng sinh học và hỗ trợ chuỗi thức ăn của khu vực.
Nhóm nghiên cứu do Yao Yu, một nhà khoa học tại Viện Hải dương học Scripps, dẫn đầu dự kiến sẽ tiếp tục sử dụng dữ liệu từ SWOT trong 3 năm tới. Với nhiều cuộc khảo sát hơn, họ có thể nghiên cứu các biến thể trong trường hấp dẫn biển do các vụ phun trào núi lửa dưới nước hoặc các chuyển động kiến tạo gây ra.
Sứ mệnh SWOT không chỉ giúp tinh chỉnh bản đồ đáy biển mà còn mở ra những góc nhìn mới về địa chất đại dương. Dữ liệu thu thập được sẽ góp phần nâng cao hiểu biết về động lực của mảng kiến tạo và đánh giá tình trạng của các hệ sinh thái biển.
CÙNG CHUYÊN MỤC
