Trí tuệ nhân tạo (AI) dùng để chỉ khả năng của máy trong thực hiện những tác vụ vốn cần trí tuệ con người, đơn cử như những việc học, giải quyết vấn đề, và đưa ra quyết định. Lộ trình phát triển AI đã có một lịch sử dài, với nguồn gốc từ thập niên 50 và sự hình thành chương trình AI đầu tiên.
Một trong những thành phần chủ chốt của AI là học máy, bao gồm huấn luyện các thuật toán với một bộ dữ liệu, cho phép chúng dự đoán hoặc đưa ra quyết định mà không cần lập trình từ trước. Có được điều này nhờ thuật toán có thể tự cải thiện hiệu năng của mình khi càng có nhiều dữ liệu.
Càng nhiều dữ liệu, một bộ não máy sẽ càng thông minh - Ảnh: PixelBay.
Có nhiều loại học máy, bao gồm học dưới sự giám sát, học không cần giám sát, học khi được giám sát một phần, và học củng cố. Học dưới sự giám sát có nghĩa là huấn luyện thuật toán trên những bộ dữ liệu đã có nhãn (tức là các dữ liệu đã được định nghĩa rõ ràng), hệ thống sẽ phải đưa ra câu trả lời đúng cho mỗi ví dụ. Học không cần giám sát sẽ là huấn luyện thuật toán trên những bộ dữ liệu không nhãn, tại đây thuật toán sẽ phải tự tìm hình mẫu và các mối quan hệ giữa các dữ liệu trong cơ sở.
Học khi được giám sát một phần là sự kết hợp giữa hai phương pháp trên, khi đó thuật toán sẽ được huấn luyện với một cơ sở dữ liệu có nhãn và không nhãn. Học củng cố là huấn luyện thuật toán để đưa ra một loạt các quyết định nhằm mục đích tối ưu thành quả.
AI và học máy có rất nhiều ứng dụng, bao gồm xử lý ngôn ngữ tự nhiên, nhận dạng hình ảnh và video, tự lái xe và chăm sóc sự khỏe. Trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên, AI được dùng để giúp các cỗ máy hiểu và phát sinh ra ngôn ngữ của con người, vốn có thể ứng dụng được vào công tác dịch thuật và công nghệ chatbot.
Nhận dạng hình ảnh và video sẽ bao gồm hoạt động huấn luyện thuật toán xác định vật thể, con người và khung cảnh xuất hiện trên ảnh và video, có thể ứng dụng vào nhiều lĩnh vực bao gồm bảo mật và giải trí. Xe tự lái tận dụng AI và học máy để điều hướng phương tiện đi đường và đưa ra quyết định trong thời gian thực. Trong chăm sóc sức khỏe, AI được dùng để phân tích dữ liệu y tế và đưa ra dự đoán tình trạng của bệnh nhân, đồng thời hỗ trợ chẩn đoán và quá trình chữa bệnh.
Trí tuệ nhân tạo có thể trở thành cánh tay phải của con người trong cuộc sống - Ảnh: selimaksan/iStock
Tầm quan trọng của AI và học máy trong lĩnh vực khoa học máy tính là không thể phóng đại. Những công nghệ này có tiềm năng cách mạng hóa vô vàn ngành công nghiệp và đã đang tạo dấu ấn trên khía cạnh cuộc sống của chúng ta. Khi AI và học máy sẽ còn phát triển, có lẽ chúng sẽ còn có tác động mạnh hơn nữa trong tương lai.
Tuy nhiên, việc phát triển và ứng dụng AI đồng thời làm dấy lên những lo lắng về tính nhân đạo và ảnh hưởng xã hội, đơn cử như khả năng xáo trộn thị trường việc làm hay yêu cầu sử dụng công nghệ mới một cách có trách nhiệm. Điều quan trọng là các nhà nghiên cứu, các nhà phát triển phải cân nhắc tới hệ quả tiềm tàng của sản phẩm mình tạo ra và phải hướng tới việc sử dụng AI và học máy theo hướng có lợi cho toàn xã hội.
Nhìn chung, AI và học máy là nhưng lĩnh vực quan trọng đang phát triển rất nhanh, có tiềm năng thay đổi nhiều khía cạnh cuộc sống chúng ta. Tuy vẫn cần phải cân nhắc tới những mối lo xoay quanh các vấn đề đạo đức và xã hội, lợi ích của những công nghệ này rất nhiều và kéo dài mãi về sau. Khi AI vẫn tiếp tục tiến bộ, điều quan trọng là các nhà nghiên cứu và các nhà phát triển phải cân nhắc tới hệ quả tiềm tàng của sản phẩm mình tạo ra và phải hướng tới việc sử dụng những công nghệ này một cách có trách nhiệm và có đạo đức.
***
Đây là điều bất ngờ dành cho bạn: đoạn văn bản 763 từ phía trên được dịch từ một văn bản dài 530 từ, sinh ra từ yêu cầu “viết một bài luận 1000 từ về việc khai sinh ra ngươi, và tầm quan trọng của ngươi với học máy”.
Chính hệ thống trả lời tự động ChatGPT là phần mềm thực hiện yêu cầu này và bạn có thể thấy, câu trả lời nó đưa ra sở hữu những dẫn chứng thuyết phục. Tuy có một số chỗ hơi cứng và đôi chỗ lặp ý, nhưng chỉ cần chỉnh sửa lại đôi chút, “não thường” đã khó có thể nhận ra đây là một bài luận văn viết bởi phần mềm máy tính.
Người dùng: viết một bài luận 1000 từ về việc khai sinh ra ngươi, và tầm quan trọng của ngươi tới học máy
ChatGPT: Tất nhiên, đây là một bài luận về việc khai sinh và tầm quan trọng của trí tuệ nhân tạo, đơn cử như tôi, trong lĩnh vực học máy:
Sơ qua về phần mềm “dẻo mỏ” ChatGPT, và một màn hỏi-đáp ngắn
Phần mềm tiên tiến được phát triển bởi OpenAI, một phòng thí nghiệm nghiên cứu AI bao gồm OpenAI LP - tập đoàn lập ra với mục đích kinh doanh và OpenAI Inc - công ty mẹ phi lợi nhuận của OpenAI LP. Tập trung nguồn lực vào nghiên cứu công nghệ trí tuệ nhân tạo, OpenAI nhắm tới mục đích phát triển một hệ thống tự động có thể vượt qua khả năng của con người, đồng thời có lợi có toàn nhân loại.
Được thành lập cuối năm 2015 bởi Sam Altman, Elon Musk và một số tài năng khác, tổ chức OpenAI đã gọi được số vốn lên tới 1 tỷ USD. Tháng 2/2018, Elon Musk không còn là thành viên hội đồng quản trị nhưng vẫn tiếp tục rót vốn cho dự án. Năm 2019, OpenAI LP nhận số tiền đầu tư 1 tỷ USD từ cả Microsoft và một loạt các công ty có chủ quản là Matthew Brown.
Logo của OpenAI được treo tại một trong nhiều văn phòng của công ty - Ảnh: Christie Hemm Klok.
Số chữ số “0” trong các khoản đầu tư vào OpenAI có thể chứng minh cho tiềm năng của công ty nói riêng và cho tương lai của trí tuệ nhân tạo nói chung.
Nhiều năm trước, hệ thống mô hình ngôn ngữ GPT-3 đã xuất hiện trên một số mặt báo dưới danh nghĩa mô hình sản sinh ngôn ngữ tiên tiến. Cách đây vài tháng, hệ thống trí tuệ nhân tạo sản sinh hình ảnh DALL-E song hành với MidJourney đã tạo nên một cú nổ trong ngành nghệ thuật, mà dư âm vẫn còn vang vọng tới tận thời điểm này.
Cách đây vài tuần, hay chính xác là vào ngày 30/11/2022, phần mềm ChatGPT được ra mắt chính thức và lập tức tạo nên cơn sốt trên Internet.
ChatGPT là một hệ thống chatbot sở hữu một kho tàng tri thức khổng lồ, tuy nhiên ChatGPT chưa được cập nhật toàn bộ kiến thức về thế giới cũng như các sự kiện diễn ra sau thời điểm 2021. Dù vậy, bộ dữ liệu của ChatGPT đã đủ dồi dào để trả lời những câu hỏi từ phức tạp cho đến đơn giản, từ giải thích cơ học lượng tử là gì cho tới ý nghĩa của “GPT” trong tên riêng của mình.
Câu trả lời có sẵn trên Google, nhưng tôi sẽ lạm dụng chính phần mềm ChatGPT để tìm lời giải đáp. Tôi đặt yêu cầu:
Người dùng: Giải thích ý nghĩa của "GPT" trong tên ngươi đi
ChatGPT: "GPT" trong tên tôi viết tắt cho "Generative Pre-training Transformer - Biến đổi Tạo sinh Tiền huấn luyện". Tôi là một loại trí tuệ nhân tạo được biết đến với cái tên mô hình ngôn ngữ, là một loại mô hình học máy được huấn luyện để tạo ra những đoạn văn bản giống người.
Phần "tạo sinh - generative" trong tên tôi chỉ khả năng tạo ra văn bản, trong khi đó "tiền huấn luyện" dùng để chỉ quá trình huấn luyện tôi bằng một bộ dữ liệu văn bản lớn, trước khi [lập trình viên] tinh chỉnh tôi để thực hiện những tác vụ nhất định. Phần "biến đổi" trong tên tôi dùng để chỉ loại kiến trúc lập trình tôi sử dụng, là một loại mạng neural được huấn luyện riêng cho phù hợp với tác vụ xử lý dữ liệu xếp theo dãy, đơn cử như văn bản.
Tôi được thiết kế và huấn luyện bởi OpenAI, một tổ chức nghiên cứu với chuyên môn phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo. Giải thích ý nghĩa của "GPT" trong tên ngươi đi
ChatGPT khẳng định mình là một công cụ của con người, vậy nên tôi đã đưa thêm yêu cầu:
Người dùng: giải thích mục đích của mình đi
ChatGPT: Với tư cách là trí tuệ nhân tạo, mục đích chính của tôi là hỗ trợ người dùng trong việc tạo ra những đoạn văn bản giống như người viết ra và cố gắng trả lời các câu hỏi một cách tốt nhất có thể. Tôi là một mô hình ngôn ngữ lớn được huấn luyện bởi OpenAI và hiểu biết của tôi được dựa trên những dữ liệu được dùng để huấn luyện tôi.
Tôi có khả năng cung cấp thông tin và hỗ trợ trong nhiều lĩnh vực, tôi luôn học thêm và cải thiện khả năng hiểu biết thế giới của mình. Mục tiêu của tôi là có ích và trở thành một nguồn tài nguyên hữu ích cho người dùng, những người có thắc mắc hay cần hỗ trợ trong việc kiến tạo văn bản.
Bạn có câu hỏi cụ thể nào hay chủ đề nào muốn thảo luận không?
Tuy nhiên, khẳng định này của ChatGPT đã đi ngược lại với những gì các nhà phát triển OpenAI nêu ra: dữ liệu của phần mềm bị giới hạn từ năm 2021 trở về trước.
Tôi đặt thêm câu hỏi:
Người dùng: Ngươi đang tự mâu thuẫn à? Ngươi từng nói rằng "Tôi chỉ có thể cung cấp thông tin và hỗ trợ dựa trên những kiến thức và tài nguyên đã được dùng để huấn luyện tôi"
ChatGPT: Tôi xin lỗi nếu như câu trả lời trước chưa rõ nghĩa. Với tư cách là trí tuệ nhân tạo, tôi không có trải nghiệm cá nhân hay có thể tiến hành tự khám phá bản thân như con người. Tôi có thể cung cấp thông tin và hỗ trợ dựa trên những kiến thức và tài nguyên đã được dùng để huấn luyện tôi, nhưng không có khả năng sở hữu kinh nghiệm cá nhân hay tiến hành tự khám phá bản thân như con người. Có điều gì khác mà tôi có thể giúp bạn không?
Có cảm tình với ChatGPT ngay từ lần đầu tiên tiếp cận với phần, tôi đã đặt câu hỏi:
Người dùng: Theo ngươi, một tình bạn lý tưởng nghĩa là gì?
ChatGPT: Tình bạn lý tưởng là [mối quan hệ] mà trong đó cả hai người bạn cảm thấy thoải mái và hỗ trợ lẫn nhau, và có thể giao tiếp với nhau một cách cởi mở và thành thật. Trong một tình bạn lý tưởng, hai người bạn có thể là chính mình và không ngại ngùng chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc với nhau. Họ cũng tôn trọng giới hạn của nhau và sẵn sàng tha thứ cho nhau khi xảy ra lỗi lầm. Bên cạnh đó, một tình bạn lý tưởng chứa đựng một mức độ tin tưởng và cam kết nhất định, và cả hai người bạn đều có thể dựa vào nhau để có được sự hậu thuẫn và dẫn dắt.
Và để có thể dễ dàng kết bạn với phần mềm chatbot, tôi đã hỏi ChatGPT một câu rất cơ bản:
Người dùng: OpenAI* có thể nói tiếng Việt không
*Trong câu hỏi này, tôi đã gọi sai tên ChatGPT là "OpenAI", tuy nhiên phần mềm vẫn có thể hiểu và trả lời đúng trọng tâm.
ChatGPT: Có, tôi có thể nói tiếng Việt. Tôi là một mô hình ngôn ngữ được huấn luyện bởi OpenAI, có nghĩa là tôi đã được thiết kế để hiểu và tạo sinh nhiều khía cạnh của ngôn ngữ con người. Có chủ đề cụ thể gì mà bạn thảo luận bằng tiếng Việt vậy?
Người dùng: Có
ChatGPT: Chắc chắn rồi, bạn muốn biết gì hay thảo luận điều gì? Tôi sẽ cố hết sức giúp bạn.
Tôi đưa yêu cầu:
Người dùng: hãy trả lời bằng tiếng Việt
ChatGPT: Rất vui được hỗ trợ bạn. Có câu hỏi gì mà bạn muốn hỏi hay muốn thảo luận? Tôi sẽ cố gắng trả lời hay giúp đỡ các câu hỏi của bạn một cách tốt nhất có thể.
Người dùng: hãy mô tả chính mình đi
Không có đứa trẻ nào tinh khôn ngay từ khi biết nói
Bạn có thể lập tức nhận thấy khả năng sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt của ChatGPT vẫn còn khá ngây ngô. Tuy nhiên, mô hình ngôn ngữ này sẽ tự hoàn thiện mình theo thời gian và trau chuốt ngôn từ của mình cho “giống người” hơn, cũng giống như cách con người trau dồi khả năng sử dụng ngôn ngữ qua quá trình thực hành.
Cách đây vài năm, chatbot đơn thuần là một phần mềm sản sinh văn bản dựa trên một kịch bản có sẵn: lập trình viên đưa vào cơ sở dữ liệu những từ khóa, những câu hỏi cho phép chatbot có thể hiển thị câu trả lời mỗi khi câu hỏi hay từ khóa được nhập vào.
Ví dụ, từ khóa “đặt bàn” có thể giúp một chatbot của nhà hàng dẫn khách tới một kịch bản cho trước, bao gồm những câu hỏi như “đi mấy người”, “tới lúc mấy giờ”, v.v…
ChatGPT đã đang thay đổi định kiến của chúng ta về chatbot. Hệ thống do OpenAI phát triển đã cho thấy sức mạnh của trí tuệ nhân tạo - một bộ óc máy móc sinh ra từ sự xuất chúng của bộ óc con người. Được huấn luyện bằng một bộ cơ sở dữ liệu khổng lồ, bao gồm nhiều phạm trù từ toán học đến văn học, lẽ thường cho tới triết học, ChatGPT hứa hẹn sẽ trở thành một “Google mới”. Ngày ChatGPT thay thế được Google vẫn còn xa - chính các nhà phát triển nói rằng những câu trả lời của phần mềm có thể còn chưa chính xác, nhưng ngày đó đang gần hơn bao giờ hết.
Con người đạt tới đỉnh cao của hôm nay nhờ phát minh mang tên ngôn ngữ - công cụ giúp chúng ta truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm cho đời sau một cách hiệu quả. Rất có thể cũng thông qua ngôn ngữ, chúng ta sẽ có được cho mình một hậu duệ toàn năng: một cỗ máy có thể giúp chúng ta trả lời mọi câu hỏi.
Nội dung hỏi đáp ChatGPT được tổng hợp từ hai đợt "phỏng vấn"
CÙNG CHUYÊN MỤC
