Ai cũng có thể là nạn nhân
Việc Á hậu Hồng Đăng, Hoa hậu Thùy Tiên lên tiếng khi bản thân là nạn nhân của quấy rối khiến nhiều người ngỡ ngàng. Á hậu Hồng Đăng cho biết cô bị sàm sỡ trên đường đông người. Tuy nhiên, khi tìm kiếm sự giúp đỡ, truy tìm kẻ ác, người đẹp lại nhận về phản hồi trái chiều. Cô chỉ nhận lại những câu hỏi về việc mặc gì hoặc khuyên không nên tố cáo.
"Người bị hại thường bị dồn trách nhiệm mỗi khi xảy ra vụ việc tương tự. Đó là lý do nhiều người chọn im lặng. Tôi ngại, nhưng nghĩ đến việc cháu gái đang tuổi dậy thì thường đi ngang đường này, tôi phải lên tiếng. Nhiều phụ nữ bị quấy rối không chỉ một lần sống trong sợ hãi, xấu hổ , im lặng, trong khi kẻ ác nhởn nhơ", Hồng Đăng cho biết thêm.
Á hậu Hồng Đăng lên tiếng tố cáo hành vi quấy rối trên mạng xã hội.
Á hậu Miss Universe Vietnam 2023 mong muốn bản thân và nhiều người vượt qua sự xấu hổ, định kiến ăn sâu trong tiềm thức để tìm ra biện pháp trừng phạt kẻ quấy rối.
Hoa hậu Thùy Tiên cũng cho biết bản thân là nạn nhân của quấy rối. Khi gặp tình huống tương tự Á hậu Hồng Đăng trong thang máy, cô chọn cách im lặng vì sợ định kiến. "Những câu nói như 'con gái bị đụng chạm là đáng xấu hổ', 'chuyện này bình thường' ảnh hưởng tư tưởng của tôi. Người quấy rối mới là người nên phải xấu hổ", Thùy Tiên chia sẻ.
Nỗi đau bị đổ lỗi
Thực tế, việc nạn nhân trong các vụ quấy rối tình dục lại thường bị đổ lỗi đầu tiên. Điều này dễ dàng nhận thấy khi bắt gặp những cô gái trẻ bị quấy rối, sàm sỡ trên xe buýt, trên đường, trong thang máy.
Hoa hậu Thùy Tiên cũng cho biết bản thân là nạn nhân của quấy rối.
Khi chứng kiến sự việc, có người bất bình, nhưng cũng không hiếm người thờ ơ, thậm chí là đổ lỗi cho nạn nhân, coi họ là nguyên nhân gây ra hành vi quấy rối.
Những câu nói, bình luận trên mạng xã hội như: “Ai bảo mặc hớ hênh thế làm gì”, “Ai bảo đi chơi khuya”, “Có thế nào nó mới bị thế”, “Người khác có ai bị đâu”… gây tổn thương, ám ảnh tâm lý với nạn nhân thậm chí nặng nề hơn cả việc bị quấy rối.
TS. Lê Thị Quỳnh Nga, giảng viên trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) - cho biết hiện tượng đổ lỗi cho nạn nhân thường xuất phát từ tâm lý thích suy diễn, ra vẻ hiểu biết của một số người.
Á hậu Hồng Đăng chia sẻ video có hình ảnh kẻ quấy rối cô
"Thay vì đồng cảm với nạn nhân, phê phán những hành vi xâm hại người khác, nhiều người có tư tưởng bảo thủ, định kiến với phụ nữ. Họ cho rằng nếu phụ nữ ăn mặc kín đáo , không hớ hênh, khêu gợi, không đi đêm, không đi ở chỗ vắng vẻ… đã không mời gọi tấn công hoặc tạo cơ hội tấn công cho đối tượng xấu", TS. Lê Thị Quỳnh Nga nêu.
Tình trạng đổ lỗi ngày càng nghiêm trọng hơn trên không gian mạng - nơi mọi người có thể thoải mái thể hiện quan điểm cá nhân mà không phải chịu trách nhiệm. Với họ việc đổ lỗi cho nạn nhân không chỉ là không có sự đồng cảm với nạn nhân, mà gây chú ý bằng những phát ngôn “ngược dòng”.
Trang phục được trưng bày trong triển lãm "Bạn mặc gì khi bị xâm hại?".
Chị Nguyễn Vân Anh - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu ứng dụng khoa học về giới - gia đình - phụ nữ và trẻ em vị thành niên (CSAGA) - cho rằng người Việt có quan điểm, thói quen ăn sâu trong tâm trí là làm hoa cho người ta hái, làm gái cho người ta trêu.
"Với nhiều người bị trêu còn là niềm tự hào bởi họ cho rằng xinh mới được trêu. Có người cho rằng đàn ông luôn chủ động trong vấn đề tình dục và phụ nữ đóng vai trò thụ động và không được phản ứng lại. Đây là quan điểm vô cùng cổ hủ, lỗi thời và mang định kiến không tốt về phụ nữ. Khi vẫn còn nhiều người trong đó có cả phụ nữ cho rằng chuyện quấy rối là bình thường có nghĩa là tiếp tay cho những hành động này tái diễn", chị Nguyễn Vân Anh nêu.
Nạn nhân mặc gì không quan trọng
Chị Vân Anh cho rằng cần có sự thay đổi trong các khuôn mẫu và định kiến giới. Theo đó, không ai có quyền tấn công, sàm sỡ người khác bất kể người đó là nam hay nữ. Trong tất cả hành vi từ lời nói đến hành động có yếu tố tình dục đều phải có sự đồng thuận của hai phía.
"Dù nạn nhân mặc gì hay đi ra ngoài lúc mấy giờ đều hoàn toàn không có lỗi, lỗi nằm ở kẻ tấn công, quấy rối người khác. Phải thay đổi khuôn mẫu giới khi cho rằng phụ nữ khi bị quấy rối phải nhẫn nhịn, phải im lặng hay phải ăn mặc kín cổng cao tường để bảo vệ mình… Ăn mặc kín đáo không phải cách để bảo vệ bản thân trước những kẻ quấy rối. Dù có ăn mặc hở hang ra sao cũng không phải lý do để người khác có quyền động chạm vào người bạn", chị Vân Anh phân tích.
Cách xử lý của Hồng Đăng khi bị quấy rối được đánh giá cao vì thể hiện trách nhiệm với những người phụ nữ khác ngoài xã hội.
Trở lại câu chuyện của Á hậu Hồng Đăng, chị Vân Anh cho biết phục cách xử lý của cô. Sau khi bình tĩnh lại Hồng Đăng đã quay lại kiểm tra camera an ninh của nhà dân xung quanh và đăng bài cảnh báo lên mạng xã hội. Đây là cách xử lý thể hiện Hồng Đăng không chỉ có trách nhiệm với bản thân mà còn với những người phụ nữ khác ngoài xã hội.
Theo chị, cách giải quyết tốt nhất cho các nạn nhân là báo cáo hành vi phạm tội tới lượng lực chức năng. Ngoài ra, nạn nhân có thể lên tiếng cảnh báo bằng cách đăng bài trên mạng xã hội, động viên những người gặp trường hợp tương tự trình báo lên cơ quan chức năng.
TS. Lê Thị Quỳnh Nga nhấn mạnh phản ứng của cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu thực trạng tội phạm quấy rối. Vì vậy, mỗi người cần hành động một cách khéo léo, có hiểu biết để tránh quy chụp, đổ lỗi cho nạn nhân.
"Cần đặt mình vào vị trí của nạn nhân, để thấu hiểu, chia sẻ, giúp đỡ, động viên nạn nhân. Chúng ta không nên suy diễn, phán xét nạn nhân một cách chủ quan, đặc biệt có trách nhiệm với phát ngôn của mình. Quan trọng nhất là ý thức được rằng quấy rối phụ nữ là hành vi vi phạm pháp luật. Vì vậy cần lên tiếng vạch rõ vấn đề, buộc thủ phạm phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình", TS. Lê Thị Quỳnh Nga nêu.
CÙNG CHUYÊN MỤC
