Rỉ sét, đất cát, bùn lầy và đóng băng là những yếu tố có thể khiến cho nhiều khẩu súng trên thế giới bị kẹt đạn, nhưng không phải khẩu súng này.
Trong bộ phim Lord of War ra mắt vào năm 2005, gã buôn vũ khí Yuri Orlov do Nicolas Cage thủ vai đã có một đoạn giới thiệu khẩu súng AK-47 như sau:
"Trong tất cả các loại vũ khí thuộc kho súng khổng lồ của Liên Xô, không gì có sinh lợi nhuận hơn mẫu Avtomat Kalashnikova năm 1947, thường được gọi là AK-47, hay Kalashnikov.
Đây là súng trường tấn công phổ biến nhất thế giới, một vũ khí mà mọi người lính đều yêu thích. AK là sự kết hợp đơn giản của thép rèn và ván ép, nó không bị hỏng, kẹt hoặc quá nhiệt. AK sẽ khai hỏa cho dù nó bị bao phủ bởi bùn hay cát.
AK dễ sử dụng đến mức ngay cả một đứa trẻ cũng có thể sử dụng nó, và ở nhiều nước trẻ em buộc phải biết cách sử dụng. Liên Xô đặt khẩu súng này lên đồng xu. Mozambique đưa nó lên lá cờ của họ. Kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, Kalashnikov đã trở thành mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của người dân Nga. Sau đó là rượu vodka, trứng cá muối và các tiểu thuyết chủ đề tự sát. Một điều chắc chắn là không ai xếp hàng để mua xe của Nga."
Câu chuyện của khẩu súng này bắt đầu ở Liên Xô, gần cuối thế chiến thứ II. Trong thời kỳ công nghệ phát triển liên tục song hành với các câu chuyện về lòng dũng cảm, một người hùng đã xuất hiện.
Mikhail Kalashnikov là một cựu binh lái xe tăng thuộc lực lượng Hồng quân, ông bị thương trong một lần ra trận vào năm 1941. Trong lúc dưỡng thương ông đã được biết những khó khăn mà các đồng chí mắc phải khi sử dụng loại súng trường hiện tại và quyết tìm ra cách giải quyết những khó khăn này dưới góc nhìn của một người lính.
Mục tiêu của ông là tạo ra một khẩu súng trường thực dụng, với thiết kế đơn giản và đáng tin cậy. Những thiết kế ban đầu của Kalashnikov thu được sự chú ý của các quan chức, và rồi ông được đưa vào trong nhóm phát triển vũ khí cho lực lượng Hồng quân.
Phe Liên Xô không ngại lấy ý tưởng của các mẫu súng mà các lực lượng khác đang sử dụng lúc bấy giờ. Vũ khí lấy từ Đức Quốc Xã và phe Đồng Minh đều được sử dụng làm nền tảng nghiên cứu để tạo ra AK-47.
Khẩu StG-44 của Đức chính là mẫu súng có sức ảnh hưởng đến sự hình thành của AK nhiều nhất. Thiết kế này phù hợp cho cỡ đạn tầm trung mà AK sẽ sử dụng. Hơn nữa StG cũng cung cấp hệ thống đẩy bằng gas cho thiết kế của Kalashnikov.
Cỡ đạn của AK47 là 7.62x39mm, hay còn gọi là đạn M43. Kiểu thiết kế đạn nhỏ dần ở đầu đã cho băng đạn AK-47 hình cong đặc trưng mà nhiều người gọi là "băng đạn trái chuối".
Nguyên mẫu năm 1947 đã đánh bại các đối thủ cạnh tranh và sẵn sàng được sử dụng bởi quân đội Liên Xô, tuy nhiên một vài trục trặc trong quá trình sản xuất súng đã khiến việc triển khai mẫu vũ khí này bị chậm lại.
Những khó khăn đó đã không còn vào năm 1959, khi một phiên bản hiện đại hơn được ra mắt – khẩu AKM.
Phương thức sản xuất đã được thay từ đục nguyên khối kim loại thành tán mỏng kim loại để súng nhẹ, dễ sản xuất và có giá thành rẻ hơn. Đầu nòng cũng có thêm chụp bù giật (muzzle brake), làm giảm độ giật, giúp tăng độ chính xác khi bắn liên thanh.
Thân súng sản xuất bằng cách đục nguyên khối kim loại (trái) và tán mỏng kim loại (phải).
Nhờ có pít-tông gas lớn, nòng và khoang chứa đạn được lót crôm cùng khoảng cách rộng rãi giữa các bộ phận, AK có danh tiếng gần như huyền thoại về độ tin cậy. Bùn, đất, cát sẽ khó mà làm kẹt khẩu súng này và nếu có kẹt, chỉ cần tháo súng ra và rửa bằng nước là có thể hoạt động trở lại được. Thậm chí dù rỉ sét hay đóng băng, AK vẫn có thể nhả đạn như bình thường.
Vào năm 1974, phiên bản sử dụng cỡ đạn mới mang tên AK74 được ra mắt, tuy nhiên đây sẽ là chủ đề cho một bài viết khác.
AK đã được sản xuất ở nhiều quốc gia và được vô số lực lượng sử dụng, đồng thời cũng là cơ sở cho nhiều loại súng khác. Điển hình nhất phải kể đến súng shotgun Saiga-12, súng máy RPK, súng bắn tỉa PSL, RK 62 của Phần Lan, Galil của Israel và AMD-65 của Hungary.
Chi phí sản xuất rẻ và độ tin cậy cao chính là lý do khẩu súng này trở nên được ưa chuộng bởi các đội quân du kích, kháng chiến và lực lượng nổi dậy. Số lượng súng AK và các biến thể của nó nhiều đến mức đã có ước tính cho biết cứ 5 khẩu súng trên thế giới thì có một khẩu là AK.
Vì là một món vũ khí có sức ảnh hưởng lớn, hầu hết các trò chơi bắn súng có bối cảnh sau Thế Chiến thứ II sẽ có sự xuất hiện của AK-47. Tuy nhiên một điều cần phải chú ý đó là một số khẩu "AK47" xuất hiện trong game không thực sự là AK-47, mà có thể là AK74, Type 56 hoặc series AK-100.
Ví dụ của trường hợp trên phải kể đến trò chơi Spec Ops: The Line, trong game này khẩu "AK-47" thực chất là AK-103-2. Sở dĩ có thể phân biệt được là vì trong game khẩu súng này có khả năng bắn chùm 3 viên (three-round burst) bên cạnh khả năng bắn liên thanh (full auto). Hơn nữa, những ai tinh mắt cũng có thể nhận ra rằng thân súng trong game được sản xuất bằng cách tán mỏng kim loại, một bằng chứng khác cho thấy đây không phải là AK-47.
Khẩu AK-103-2 trong tay đại úy Walker, game Spec Ops: The Line.
Trong trò chơi Rising Storm 2: Vietnam, phe NVA có đến 3 tùy chọn AK là AKM, Type 56 và Type 56 - 1. Cả 3 tuy có cách hoạt động giống nhau nhưng cũng có ưu điểm và nhược điểm riêng, khiến cho người chơi phải cân nhắc chọn vũ khí nào phù hợp với nhu cầu nhiệm vụ nhất.
Từ trên xuống: AKM, Type 56 và Type 56 - 1
Với nhiều game thủ Việt Nam, Counter Strike có thể là tựa game đầu tiên mà chúng ta được sử dụng khẩu AK-47. Trong trò chơi này, AK là lựa chọn súng độc quyền của phe khủng bố. Đây là một quyết định phản ánh sự thật rằng AK đã trở thành vũ khí thường xuyên được sở hữu bởi kẻ xấu vì giá rẻ, độ tin cậy cao và đạn mạnh.
Một điều đáng chú ý đó là khẩu AK của game nhả vỏ đạn qua bên trái, trong khi đó AK-47 ngoài đời có khe nhả vỏ đạn ở bên phải. Điều này xảy ra là vì một trong những animator của game thuận tay trái, vì vậy người này đã mô phỏng vũ khí khi được cầm ở bên tay trái trước, sau đó lật ngược sang tay phải rồi đưa vào game.
Ngày nay, tuy đã cổ lỗ sĩ, AK-47 vẫn có thể thực hiện tốt nhiệm vụ của nó. Với hơn 100 triệu khẩu AK trên thế giới, mẫu súng này vẫn chưa thể xem là lỗi thời. Khi con người còn chiến đấu với nhau bằng súng đạn, khẩu AK-47 vẫn còn chỗ đứng trên thế giới.
CÙNG CHUYÊN MỤC
