Trong vài tháng qua, bất kỳ ai có sử dụng internet và thường xuyên lang thang trên các diễn đàn hay mạng xã hội hẳn đã nhận thấy sự phổ biến của từ “sus” – viết tắt của suspicious có nghĩa là đáng ngờ. Nó được cư dân mạng dùng như một meme bất kỳ khi nào có cái gì đó đáng ngờ, khó tin xảy ra. Lý do của điều này thì ai cũng biết: nó vốn được các game thủ Among Us dùng để mô tả những người có thể là thủ phạm giết các thuyền viên (crewmate) trong đội, nên khi Among Us nổi lên, từ sus cũng trở nên phổ biến.
Nhưng nếu bạn nghĩ rằng từ ngữ này đến từ Among Us, tựa game trinh thám kiêm lừa đảo đã “lên như diều gặp gió” từ giữa năm nay, bạn đã lầm. Thật ra sus tồn tại từ trước khi internet ra đời, và bài viết này của Mọt tui sẽ giới thiệu cho các bạn biết nguồn gốc thực sự của nó.
" alt=""
Sus trong Among Us
Bởi Among Us là một tựa game dựa vào tài ăn nói (hoặc gõ phím) của game thủ, người chơi luôn muốn đổ ra thật nhiều thông tin trong thời gian thật ngắn. Đặc biệt là khi chơi trên mobile, bàn phím nhỏ xíu của nó Vì vậy, chẳng ai có thời gian để viết những câu dài dòng như kiểu “I’m not really sure, but you are kind of suspicious” (tôi không chắc nhưng anh có vẻ đáng ngờ). Thay vào đó, họ sẽ “idk man, you kinda sus” một cách ngắn gọn và súc tích. Một ai đó có thể bị nghi ngờ là “sus” dựa trên những suy luận logic, và cũng có thể hoàn toàn đoán mò và bị kết tội theo bản năng, nhưng khi một ai đó dùng từ “sus,” bạn có thể tin chắc rằng họ chẳng hề có bằng chứng xác đáng nào cả.
Thật ra, ngay cả khi bạn phát hiện ra kẻ mạo danh giả vờ làm việc, đóng cửa vào phòng hay chui vào đường ống thông gió và triệu tập họp khẩn để tố cáo hắn ta, tên thủ phạm cũng hoàn toàn có thể dùng “you kinda sus” để lật ngược thế cờ, và cuộc họp sẽ kết thúc khi bạn bị tống ra ngoài không gian bởi bạn chẳng thể tin vào IQ của đứa nào trong cái lũ ngờ nghệch xung quanh!
Đã bảo là mình không phải sus…
Nguồn gốc của sus
Việc rút ngắn suspicious thành sus thực ra bắt nguồn vào khoảng năm… 1930 tại Anh. Vào thời điểm này, nó không được dùng với ý nghĩa mô tả một ai đó là kẻ đáng ngờ, mà được dùng khi các viên cảnh sát tìm ra hay nhận ra một điều gì đó. Nếu tìm được một bằng chứng quyết định, họ sẽ nói mình “sussed something out”, còn nếu đi điều tra tình huống thì được gọi là “sussing out a situation,” và “sussing out a person” nếu điều tra một nghi phạm. Cách dùng này vẫn còn tồn tại cho đến tận ngày nay và thỉnh thoảng bạn có thể thấy nó được dùng trên phim ảnh hay trong các quyển tiểu thuyết trinh thám, comic,…
Cũng trong khoảng thời kỳ này, một điều luật đã tồn tại từ khoảng 100 năm trước tại Anh được gọi với cái tên mới là “sus law.” Được ban hành vào năm 1824, đạo luật này cho phép lực lượng cảnh sát Anh được phép ngăn chặn và soát người bất kỳ ai trông có vẻ đáng ngờ hoặc có tiền án trộm cắp. Nếu xuất hiện tại các bờ sông, kênh đào, cảng, cầu tàu, nhà kho, các khu nghỉ mát,… hay đường đến các khu vực đó, các cá nhân này có thể bị cảnh sát gọi lại, soát người và bỏ tù tối đa 3 tháng, chỉ cần các viên cảnh sát cảm thấy mục tiêu của mình có vẻ đáng ngờ.
Hình ảnh từ cuộc bạo loạn tại London năm 1981.
Trong quá trình thi hành, người ta nhận ra rằng các toán cảnh sát tuần tra (thường là 2 người đi cùng nhau) thường xuyên nhằm vào người da màu, nhưng lại chẳng có ảnh hưởng tích cực nào lên tỉ lệ tội phạm tại London. Sự phân biệt đối xử này tạo ra căng thẳng giữa các màu da trên toàn bộ lãnh thổ Anh và là một trong những lý do dẫn đến cuộc bạo loạn tại Brixton, London vào năm 1981. Cuộc bạo loạn này được gọi là “ngày Chủ nhật đẫm máu” khi hàng ngàn người biểu tình đụng độ với cảnh sát London, và các cuộc đốt phá, hỗn chiến diễn ra trong suốt 3 ngày sau đó, gây thiệt hại khoảng 7,5 triệu bảng Anh.
Sau cuộc bạo loạn này, điều luật trên bị xóa bỏ nhưng những chính sách khác tương tự lại được đưa ra sau đó chẳng hạn luật Police and Criminal Evidence Act, và được mở rộng trong luật Criminal Justice and Public Order Act. Đến năm 2000, khoản 44 của luật chống khủng bố (Terrorism Act) một lần nữa cho phép cảnh sát Anh chặn và soát người bất kỳ ai.
Và sus bên kia bờ Đại Tây Dương
Do chữ sus tồn tại từ trước khi internet ra đời, rất khó để biết được ai là người dùng nó đầu tiên trên internet. Tuy nhiên một số trang lưu trữ như Dictionary, SafetyKaram, Slanglang chỉ ra rằng chúng được các nhóm người da đen sử dụng đầu tiên. Urban Dictionary chỉ ra rằng tháng 8/2003, một người dùng có tên Diego đã định nghĩa sus là “rút gọn của suspect (nghi phạm) hoặc suspicious (đáng ngờ).” Kể từ thời điểm này, sus trở thành một từ ngữ quen thuộc mà người Mỹ dùng để mô tả những điều khiến họ phải nhíu mày và đặt câu hỏi.
Trong nhiều năm trước khi Among Us ra đời, sus tồn tại ở khắp nơi. Bộ phim hài Loiter Squad năm 2012 có hẳn một phần nói về “sus face,” còn Elon Musk cũng đăng tải mẩu tweet nói rằng nhà xưởng của Tesla trông rất đáng ngờ, cứ như thể hiện trường giết người vì xe được sơn màu đỏ.
Looks so sus when we paint cars red pic.twitter.com/SIO2nInjhJ
— Elon Musk (@elonmusk) June 23, 2018
Dù phổ biến trước Among Us là vậy nhưng ngày nay, bất kỳ khi nào một ai đó dùng chữ sus trong bài viết của mình, bạn sẽ nghĩ ngay đến Among Us (và có thể bản thân người dùng chữ sus cũng là game thủ Among Us). Mọt tui nghĩ rằng đây có lẽ là một điều đáng mừng, bởi bản thân sus có nguồn gốc chẳng tốt đẹp gì, và thay thế quá khứ đen tối của nó bằng một trò chơi vui nhộn như Among Us sẽ là lựa chọn tốt hơn.
CÙNG CHUYÊN MỤC
