Việc stream trên kênh YouTube của Kênh Tin Game tỏ ra là một mỏ đề tài cho Mọt tui (5 giây quảng cáo: 10h tối 2/4/6 hàng tuần). Bởi được rất nhiều khán giả hỏi xem mình có chơi Roblox hay không trong những buổi stream này. Mọt đã quyết định tìm hiểu về trò chơi và khám phá ra cả một thế giới ngầm đen tối bên dưới vẻ ngoài tươi sáng và vô hại của nó. Trong bài viết này, tác giả sẽ thử bước vào thế giới đó vì mục tiêu trong sáng là đem tri thức đến cho bạn đọc của Kênh Tin Game.
Roblox là cái chi?
Dù thường được so sánh với Minecraft, nhưng Roblox không chỉ là một trò chơi. Nó là một nền tảng cho phép các game thủ lựa chọn giữa… hơn 1 triệu minigame khác nhau, tất cả đều được tạo dựng bằng bộ phần mềm miễn phí gọi là Roblox Studio. Với gói công cụ này, các game thủ Roblox có thể tạo ra đủ thứ game khác nhau, từ platform đơn giản đến xây dựng kiểu Minecraft, từ đua xe như Need for Speed đến chiến đấu với quái vật như thể đang chơi Dragon Age. Đây chính là điều mà những người tạo ra Roblox mong muốn: một sân chơi rộng lớn không ngừng được mở rộng khi trẻ em được tự do tạo ra bất kỳ thứ gì mình thích mà không cần bị giới hạn bởi điều kiện gia đình.
Roblox cực kỳ được hoan nghênh trên toàn cầu, dù có thể không nhiều game thủ Việt Nam biết đến nó. Ngày nay, có khoảng 150 triệu game thủ đều đặn đăng nhập vào Roblox hàng tháng, đông hơn cả dân số Nhật Bản. Nó thậm chí còn có một nền kinh tế có thể được đổi chác thành tiền thật: chỉ trong nửa đầu năm 2020, game thủ Roblox đã chi khoảng 490 triệu USD vào trò chơi, và ngược lại trò chơi cũng dự kiến sẽ chi trả khoảng 250 triệu USD cho các game thủ kiêm nhà phát triển của nó. Điều này giúp nhà phát triển Roblox là Roblox Corporation có giá trị khoảng 4 tỉ USD, con số không hề nhỏ cho một công ty chỉ có đúng một sản phẩm trong suốt 14 năm tồn tại của mình.
Sau 14 năm hoạt động, Roblox giờ đây có sức ảnh hưởng cực kỳ lớn cả trong thế giới ảo lẫn ngoài đời thực. Vô vàn YouTuber ngày ngày tung ra những video mới về trò chơi thu hút hàng chục triệu lượt xem, game thủ của nó chia sẻ meme trên hàng chục server Discord khác nhau, và những tựa game cổ đại được “hồi sinh” qua các phiên bản Roblox, chẳng hạn Super Mario Brothers được làm thành Kaizo Mario trên Roblox. Ông David Baszucki, đồng sáng lập Roblox Corporation kiêm giám đốc điều hành nói rằng với ông, cộng đồng rộng lớn của Roblox là điều tuyệt vời nhất mà trò chơi (tạm gọi thế) đem lại, nó hòa trộn game và mạng xã hội và là khởi đầu của “một phương thức mới để con người cùng tồn tại và tận hưởng tự do.”
Roblox bảo vệ trẻ em
Một điều đặc biệt của Roblox là cộng đồng này có cực nhiều trẻ em. Roblox Corporation không tiết lộ tuổi tác của game thủ, nhưng họ cho biết rằng theo thống kê của mình, đại đa số game thủ Roblox dưới 18 tuổi, và ít nhất một nửa trẻ em Mỹ dưới 16 tuổi chơi Roblox. Mọt tui cũng tìm được một nghiên cứu vào năm 2017 nói rằng trẻ em ở độ tuổi từ 5 đến 9 bỏ ra nhiều thời gian chơi Roblox hơn bất kỳ chuyện gì khác khi online trên PC, còn ở độ tuổi từ 9 đến 18 thì thời gian họ dành cho Roblox cao thứ 2 chỉ sau YouTube.
Với các bậc phụ huynh, Roblox là một nơi khá an toàn cho con của họ giải trí. Roblox Corporation thực hiện nhiều biện pháp an ninh nhằm bảo vệ game thủ của mình, chẳng hạn các quy định nghiêm khắc trong game: cấm mọi hành vi bắt nạt hay quấy rầy, cấm phân biệt đối xử, đe dọa hay hành vi bạo lực, và không được hẹn hò hay tham gia vào bất kỳ hoạt động người lớn nào. Game thủ phải nhập ngày tháng năm sinh để tạo tài khoản, và những người dưới 13 tuổi không được nhận tin nhắn từ người lạ trừ khi bố mẹ họ đưa người đó vào danh sách bạn bè. Roblox Corporation cũng cho phép phụ huynh đặt thêm các quy định mới như chỉ cho phép chơi một số tựa game đã được kiểm duyệt…
Chưa hết, Roblox cũng có một đội ngũ nhân viên hùng hậu để quản lý nội dung của trò chơi (điều mà LEGO Universe muốn làm nhưng thất bại). Các phần mềm lọc chat và AI được sử dụng để kiểm duyệt hoạt động của game thủ, và chúng còn được sự trợ giúp của đội ngũ mod lên đến 1.600 người online 24/7. Những biện pháp này khiến các cơ quan thi hành pháp luật khen ngợi Roblox Corporation như một hình tượng gương mẫu của việc giữ an toàn cho trẻ em trong thế giới ảo. “Roblox là kẻ dẫn đầu ngành game,” ông Steven Grocki, một nhân vật cấp cao thuộc Bộ Tư pháp Mỹ nói.
Trẻ em thích làm gì nhất? Từng là một trẻ em, Mọt tui xin được nói ngay rằng điều trẻ em thích nhất là… giả làm người lớn. Điều này thể hiện qua những tựa game ăn khách nhất trong Roblox là chăm sóc trẻ em (Adopt Me!), đi làm (Working at a Pizza Place), lái xe (Driving Simulator), vượt ngục (Jailbreak)… Tổng cộng những tựa game này có hàng chục tỉ lượt xem, một điều khá tốt khi chúng giữ cho trẻ em ở nhà, tránh xa các mối nguy hiểm ngoài đường đặc biệt là trong bối cảnh COVID-19 hoành hành như hiện tại. Chúng đem lại cho trẻ em cơ hội giao tiếp với bạn bè và thậm chí còn có thể được sử dụng như những bài học về các quy tắc hành xử, cách hợp tác đồng đội và khả năng tự kiểm soát bản thân. “Chúng tôi muốn lũ trẻ có cơ hội được vui chơi tự do,” ông David Baszucki nói. “Roblox cho phép chúng tụ tập cùng nhau, tự ra luật chơi và xây dựng, sáng tạo, học tập cùng nhau.”
Nhưng trong thời buổi internet, kiểm soát một nền tảng là chuyện bất khả thi, dù bạn có nhiều tiền của và đông nhân sự đến mức nào đi nữa – điều mà những YouTube, Facebook, Twitter… đã học được. Roblox cũng không phải là ngoại lệ, và thậm chí thử thách mà họ phải đối mặt còn khó khăn hơn nữa khi những game thủ của họ là những người yêu thích sự sáng tạo, luôn tìm cách phá luật và nghịch ngợm hết mức. “Roblox là nơi tôi học được cách hack máy tính,” nhà nghiên cứu an ninh Quinn Wilton đang làm việc cho Synopsys cho biết. “Nếu phải chọn giữa hacker chuyên nghiệp với một nhóm teen, tôi thà đối mặt với hacker chuyên nghiệp. Trẻ tuổi teen hack để tìm kiếm sự thỏa mãn, danh tiếng, tôn trọng và chúng có thời gian vô tận.”
Và Roblox chống lại trẻ em
Bằng tri thức học được từ Roblox, game thủ của nó biết được cách vượt rào kiểm duyệt để có thể chửi thề, tải lên các nội dung người lớn và tạo ra những trò chơi “độc” mà bản thân nhà phát triển không thể ngờ được, trong đó phổ biến nhất là chuyện giới tính.
Cũng như Minecraft, các nhân vật trong Roblox chỉ được tạo thành từ các hình khối cục mịch chứ không hề chuẩn 90-60-90 như game của Illusion, nhưng điều đó không ngăn cản được những game thủ nhỏ tuổi tò mò và dồi dào tinh lực. Những game thủ “cuồng râm” nhất không ngần ngại sử dụng các nhân vật này để thỏa mãn ý thích của mình bằng cách chỉnh sửa cho các nhân vật này những đường cong kinh dị chẳng kém gì chị em nhà Kardashian, và lột sạch họ ngay lập tức. Trong bức hình dưới, bạn có thể thấy một nhân vật như vậy xuất hiện trong The Condo, một tựa game cũ xì được tạo ra bằng Roblox vài năm trước đây.
Một tựa game khác gọi là Haha~~;) sẽ đưa game thủ đến một ngôi nhà với bể bơi và hàng cọ dài thẳng tắp, nơi game thủ có thể chọn một trong ba lựa chọn là nam, nữ hoặc “khác.” Ngôi nhà này được trang trí bằng đủ kiểu đồ chơi người lớn, các căn phòng ở tầng trên chỉ toàn giường còn tầng hầm là một “dungeon” cho những kẻ thích chơi cảm giác mạnh. Các nhân vật đăng nhập vào trò chơi này có thể chọn một trong 25 tư thế cơ thể khác nhau (tư thế nào thì Mọt không cần phải nói rồi) và nốc bia như thể mình đang là người lớn thực sự.
Những trò chơi này không phải là thiểu số, mà thực sự rất phổ biến trên Roblox. Chúng được phát tán một cách hết sức dễ dàng bên ngoài Roblox, chẳng hạn qua điện thoại, mạng xã hội (Facebook, Twitter, Instagram,…), các dịch vụ chat (Discord, Skype,…), tức những nơi nằm ngoài tầm với của Roblox Corporation và đội ngũ 1.600 mod của họ. Điều này buộc Roblox Corporation phải âm thầm gây chiến chống lại game thủ của chính mình, bao gồm việc nhờ vả các nền tảng khác báo cáo các nội dung xấu cũng như kẻ xấu, nhưng bạn thừa biết rằng Roblox chỉ có thể nhờ, còn các nền tảng khác lo thân mình còn chưa xong chứ đừng nói tới chuyện hỗ trợ Roblox!
Một tờ báo nọ đã phỏng vấn 17 game thủ Roblox dưới 17 tuổi trong một server Discord chuyên về Roblox, trong đó có 14 người có game riêng của mình. Những game thủ này mô tả mình là người chơi Roblox gạo cội và tham gia vào các server chuyên về nội dung người lớn trong Roblox để có được sự hưng phấn, danh vọng và tiền bạc. Khi Discord trích xuất nội dung chat từ những server dạng này, chỉ có số ít là tự giới thiệu mình “bao dung và thân thiện,” trong khi số khác để mặc cho những dòng chat sặc mùi phân biệt chủng tộc hay quấy rầy người khác tuôn chảy mà không hề cản trở.
Việc sao chép lại các tựa game người lớn trong Roblox cũng hết sức dễ dàng. Các “nhà phát triển game nhí” của Roblox có thể gửi mã nguồn trò chơi của mình cho bất kỳ ai (thường là bán với giá vài USD) và người đó có thể chỉnh sửa nó lại chút ít để tạo thành một trò chơi mới thay thế những gì các mod của Roblox đã xóa sổ. Tài khoản Roblox là miễn phí và việc tạo tài khoản mới là hết sức dễ dàng nhờ sự trợ giúp của các phần mềm VPN, nên những trò chơi người lớn mới có thể được cập nhật lên server của Roblox hết sức dễ dàng. Chỉ những game thủ nhí quá bất cẩn hay thiếu cảnh giác mới phải gặp nạn khi để Roblox tìm ra ID của máy tính và thực hiện biện pháp chặn phần cứng, một chướng ngại mà thường các game thủ nhí không thể vượt qua.
Trẻ em chống lại trẻ em
Trong một bài viết mà Mọt đọc được từ trang tin Fast Company, họ nói rằng có một game thủ chỉ mới 13 tuổi đã vận hành các tựa game 18+ như thế này suốt nhiều tháng trời với sự giúp đỡ của một nhóm trợ lý không công chuyên tải game lên server Roblox và canh chừng khi “sếp” không online. Game thủ này kiếm được khoảng 450 USD mỗi tháng và dùng số tiền này để mời các hacker Roblox nổi tiếng tham gia server Discord của mình. Nó cũng nói rằng lý do mà các game thủ nhỏ tuổi tham gia vào các game 18+ trên Roblox cũng khá đa dạng. Một số tò mò vì các động tác xoay người, đẩy hông mà mình tình cờ thấy được ở đâu đó, trong khi số khác nói rằng mình chỉ vào game người lớn của Roblox để được… chửi thề và nói chuyện với người lạ khi bố mẹ không có xung quanh còn các hệ thống lọc chat, chặn người lạ của game đã bị hack.
Dĩ nhiên là những game như thế này là mối hiểm họa với trẻ em – Mọt tin rằng không ít game thủ đã đọc về những cuộc hẹn hò ngoài đời giữa các ông chú giả nai với các cô cậu bé nhỏ tuổi chỉ biết nhau qua mạng. Chỉ có một số rất ít người vận hành các trò chơi này bận tâm đến chuyện ngăn cản điều đó, nhưng bản thân họ cũng chỉ là các cô bé cậu bé nhỏ tuổi và điều duy nhất họ có thể làm là kick các game thủ bị nghi ngờ là quá nhỏ (dưới 13) hay những kẻ có dấu hiệu pedo. Số còn lại đơn giản là không quan tâm và “nếu những đứa nhóc bị bọn người lớn pedo lừa phỉnh thì xin lỗi, đây chỉ là chọn lọc tự nhiên,” lời của một cậu bé 15 tuổi vận hành game người lớn trên Roblox.
Cuộc chiến chắc chắn thua
Những tựa game người lớn chỉ chiếm một phần rất nhỏ bé trên Roblox, và lượng người chơi của chúng chỉ là một phần rất nhỏ so với những siêu phẩm thực sự với hàng chục tỉ lượt đăng nhập như Mọt đã nói ở trên. Piggy, một tựa game Roblox lành mạnh đã có được gần 5,4 tỉ lượt ghé thăm kể từ khi ra mắt vào tháng 1, trong khi một tựa game 18+ chỉ tồn tại vài giờ hay vài ngày và phải may mắn lắm mới được 1.000 người chơi thử. “Đây chỉ là một vấn đề 0,1% do một lượng game thủ cực nhỏ gây ra,” theo lời đại diện của Roblox Corporation. Tuy nhiên khi còn có những game thủ tò mò, sẽ còn có những game thủ cố gắng thỏa mãn sự tò mò đó.
Và thế là cuộc đọ sức giữa Roblox Corporation và game thủ của họ diễn ra 24 giờ mỗi ngày, 365 ngày mỗi năm. Khi Haha~~;) lên sóng, nó chỉ tồn tại được vài giờ và có khoảng 600 game thủ đăng nhập trước khi bị đội ngũ mod của Roblox phát hiện và xóa sổ. Khi The Condo bị phát hiện, Roblox đưa luôn cái tên của tựa game này vào bộ lọc khiến game thủ không thể nhắc đến nó nữa. Nhưng những biện pháp này chẳng nghĩa lý gì khi một đống game khác cùng thể loại vẫn đang hoạt động, chỉ khác biệt là chúng lấy những bối cảnh khác – thay vì ngôi nhà với hồ bơi, nó có thể là một căn phòng bít bùng, hang động rực sáng. Thay vì là Haha~~;) hay The Condo, chúng có thể được gọi là Gamegamegam, Scar Of$. Những game thủ Roblox tò mò chuyện người lớn luôn có thể tìm thấy những tựa game này, chơi thử nó và lan truyền ra cộng đồng, và một trò chơi như vậy có thể dụ được hàng ngàn game thủ nhỏ tuổi thử nghiệm những trò hút thuốc, uống rượu, chửi tục, chơi đồ, tự sướng,…
Cuộc chiến của Roblox Corporation chống lại những nội dung này có vẻ… vô vọng. Dù họ vẫn không ngừng sàng lọc nội dung và mới đây còn hợp tác với Microsoft để phát triển một bộ công cụ nhận diện và lọc các nội dung người lớn, có cả một bầu trời các trang web hướng game thủ Roblox đến những tựa game tương tự, từ YouTube đến Discord, từ Reddit đến Facebook. Chỉ riêng trên Discord đã có tối thiểu 150 server dành riêng cho những nội dung Roblox 18+, một số server có hơn 10.000 người tham gia. Đây là điều hoàn toàn bình thường với Discord – nền tảng này không chặn toàn bộ các nội dung 18+, mà chỉ cấm nội dung 18+ có dính đến trẻ em. Vì vậy, chúng ta có thể tin chắc rằng khi nào Roblox còn tồn tại, lúc đó nội dung người lớn còn xuất hiện và trong trò đuổi bắt này, nhà phát triển chỉ có thua cuộc mà thôi.
CÙNG CHUYÊN MỤC
