Tiểu Long Nữ là nhân vật nữ chính trong tiểu thuyết Thần điêu đại hiệp của tác giả Kim Dung. Tác phẩm nhiều lần được chuyển thể thành phim với sự thể hiện xuất sắc của nhiều diễn viên như Trần Ngọc Liên, Lý Nhược Đồng, Lưu Diệc Phi, Trần Nghiên Hy.... Gần đây nhất là người đẹp 9X Mao Hiểu Tuệ.
Thần điêu đại hiệp xoay quanh câu chuyện tình của hai nhân vật chính là Dương Quá và Tiểu Long Nữ giữa những cuộc chiến tang thương trên giang hồ lẫn chiến trường. Dương Quá vốn là con trai Dương Khang - kẻ bán nước nhận giặc làm cha, nhiều lần ám hại Quách Tĩnh - Hoàng Dung. Vì lý do này, Hoàng Dung luôn đề phòng Dương Quá, không dạy cậu võ công mà chỉ dạy sách Luận ngữ, đạo đức lễ nghĩa làm người.
Trong một lần tỉ thí làm bị thương vài đệ tử lớn hơn của Toàn Chân giáo, Dương Quá chạy sang Cổ Mộ, được Tiểu Long Nữ cứu giúp và quyết nhận cô làm sự phụ. Từ quan hệ thầy - trò, cả hai dần cảm mến và trở thành vợ chồng. Tuy nhiên, chuyện tình Dương Quá - Tiểu Long Nữ gặp nhiều trắc trở. Vì những ân oán giang hồ, hiểu lầm, cả hai phải ly biệt 16 năm. Nhiều người cho rằng, lỗi lầm này thuộc về Hoàng Dung - người luôn cảnh giác với Dương Quá.
Chuyện tình Dương Quá - Tiểu Long Nữ gặp nhiều trắc trở, phải ly biệt 16 năm.
Trong Thần điêu đại hiệp, nhân vật Hoàng Dung khiến nhiều người ghét bỏ vì quá nuông chiều Quách Phù, nghi ngờ Dương Quá và chia rẽ chuyện tình Dương - Long. Vì đề phòng với Dương Quá, Hoàng Dung không dạy cậu võ công.
Với Tiểu Long Nữ, Hoàng Dung cho rằng việc sư phụ và đồ đệ kết hôn là một điều gì đó xấu xa, không phù hợp với lễ nghĩa. Lần đầu nói chuyện với Tiểu Long Nữ sau khi biết Dương Quá có tình cảm với cô, Hoàng Dung khiến Tiểu Long Nữ bỏ đi không lời từ biệt với Dương Quá.
Trong "Anh hùng xạ điêu", Hoàng Dung là nữ chính được yêu mến thì ở "Thần điêu đại hiệp", cô là một trong những nhân vật bị ghét nhất và được cho là kẻ cản trở chuyện tình Dương - Long.
Khi Tiểu Long Nữ quyết định nhảy khỏi vực sâu, kết liễu cuộc đời mình vì bị trúng độc quá nặng, không có thuốc giải. Nhiều người vì không ưa Hoàng Dung đã cho rằng, cô chính là nguyên nhân khiến Tiểu Long Nữ nhảy xuống vực, để lại Dương Quá một mình chờ đợi suốt 16 năm.
Sau khi gặp lại Tiểu Long Nữ ở Tuyệt tình cốc, Dương Quá bị trúng độc hoa tình do Công Tôn Chỉ ám hại. Trở về Cổ Mộ, Tiểu Long Nữ bị Quách Phù làm ngộ thương bằng băng phách ngân châm có độc vì lầm tưởng cô là Lý Mạc Sầu. Thân mang trọng bệnh, trúng độc, hai vợ chồng Dương Quá - Tiểu Long Nữ trở về Tuyệt tình cốc.
Hoàng Dung bị hiểu lầm là người khiến cặp đôi Dương Quá - Tiểu Long Nữ ly biệt 16 năm.
Tại đây, biết mình không thể giải được độc, Tiểu Long Nữ chấp nhận cái chết để lấy được thuốc giải độc hoa tình cho Dương Quá. Tuy nhiên, sau khi lấy được thuốc giải, Dương Quá không chịu uống. Biết mình khó qua khỏi, lại không muốn Dương Quá vì quá thương tiếc nên nàng đã nhảy xuống vực sâu tự vẫn.
Lo sợ Dương Quá đau lòng mà tự sát, Hoàng Dung đã bịa ra chuyện "Nam Hải thần ni" đưa Tiểu Long Nữ đi chữa bệnh. Nếu không trúng băng phách ngân châm có độc của Quách Phù, vợ chồng Dương Quá - Tiểu Long Nữ đã có một cái kết trọn vẹn. Sau hàng chục năm bị hiểu lầm, Hoàng Dung giờ đây mới được giải oan.
Thực chất, kẻ chia rẽ cặp uyên ương Dương - Long là Quách Phù. Vì tưởng Tiểu Long Nữ là Lý Mạc Sầu, Quách Phù vô tình làm ngộ thương cô bằng băng phách ngân châm có độc.
Việc bị Quách Phù ngộ thương cắt đứt toàn bộ hy vọng về cuộc sống bên Dương Quá của Tiểu Long Nữ. Kẻ thực sự khiến Tiểu Long Nữ nhảy xuống vực tự vẫn không phải Hoàng Dung mà chính là Quách Phù. Tuy nhiên, với bản tính kiêu căng, ích kỷ, ngạo mạn, Quách Phù luôn cho rằng mình không sai dù đã chặt đứt một cánh tay của Dương Quá, khiến Tiểu Long Nữ trúng độc, nhảy xuống vực.
Sau 16 năm, khi Dương Quá - Tiểu Long Nữ trùng phùng, Quách Phù mới nói lời xin lỗi. Theo Sohu, không phải Lý Mạc Sầu mà Quách Phù mới chính là nhân vật bị ghét nhất Thần điêu đại hiệp.
Sau 16 năm - khi đã kết hôn và làm mẹ, Quách Phù mới nói lời xin lỗi.