Bảo vật quốc gia mang tên "Vườn xuân Trung Nam Bắc" - Tranh của cố họa sĩ Nguyễn Gia Trí hư hỏng khiến người yêu hội họa đau xót.
Tác phẩm "Vườn xuân Trung Nam Bắc" được vẽ bằng chất liệu sơn mài, kích thước 5m4 x 2m, sáng tác năm 1989, đã được trao giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật và được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2013. Bảo vật này hiện đang được bảo quản tại Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM.
Bảo vật quốc gia của cố họa sĩ Nguyễn Gia Trí.
Sau khi có thông tin phản ánh tác phẩm nói trên bị hư hại do quá trình bảo quản phòng ngừa, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã có công văn yêu cầu Cục Mỹ thuật Nhiếp ảnh và Triển lãm, Cục Di sản Văn hóa và các cơ quan liên quan phối hợp kiểm tra, làm rõ nguyên nhân ngay lập tức. Đoàn kiểm tra gồm ông Vi Kiến Thành - Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, Phó Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam; ông Phạm Định Phong - Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa; ông Phan Tử Long - Phó Giám đốc Trung tâm bảo quản, tu sửa tác phẩm mỹ thuật, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Buổi làm việc của đoàn kiểm tra tại TP HCM còn có ông Huỳnh Thanh Nhân - Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao TP HCM và các phòng, ban chuyên môn của Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM. Kết quả kiểm tra cho thấy, Phòng Kiểm kê Bảo quản - Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM có xây dựng hồ sơ, kế hoạch, nội dung bảo quản, phòng ngừa cho tác phẩm sơn mài "Vườn xuân Trung Nam Bắc". Tuy nhiên, kế hoạch này không ghi ngày tháng năm lập kế hoạch, văn bản dự trù kinh phí bảo quản phòng ngừa tác phẩm ghi ngày 15/7/2018.
Cả kế hoạch và dự trù kinh phí đều xác định công việc tháo tranh ra khỏi khung, kiểm tra, gia cố lại khung và làm vệ sinh bề mặt tranh, mặt sau của tranh. Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM cũng đã có tờ trình số 139/TTr-BTMT ngày 20/8/2018 về việc bảo quản phòng ngừa tác phẩm. Sở Văn hóa Thể thao TP HCM đã có công văn số 4171/SVHTT-QLDSVH ngày 28/8/2018 chấp thuận chủ trương Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM thực hiện bảo quản phòng ngừa tác phẩm.
Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM đã giao việc bảo quản phòng ngừa, vệ sinh tác phẩm cho ông Lưu Minh Phụng, thợ sơn mài ở TP HCM. Do không hiểu biết về nghệ thuật hội họa sơn mài của họa sĩ Nguyễn Gia Trí nên ông Phụng đã sử dụng nước rửa chén, bát và bột chu, giấy ráp 2000 can thiệp quá mức khi làm vệ sinh bề mặt bức tranh.
Sau khi làm vệ sinh, bảo quản phòng ngừa, tác phẩm đã bị làm mất đi lớp sơn bề mặt nên sự uyển chuyển, tinh tế, liên kết giữa các mảng son, mảng vỏ trứng, dát vàng đã không còn sự uyển nhã, huyền ảo của nghệ thuật sơn mài Nguyễn Gia Trí. Xét ở góc độ hư hại tinh thần, không gian, không khí, phần linh hồn của tác phẩm đã bị hư hại khoảng 30%.
Do các mảng vỏ trứng bị mài mòn, trơ ra, trắng bệch, trắng vôi, mảng dát vàng bị mài mòn; nét và các mảng hình tiếp giáp nhau bị lộ, trơ mất đi sự tinh tế uyển nhã đan xen giữa mảng và nét nên mức độ hư hại vật chất bề mặt tác phẩm khoảng 15%.
Sau khi kiểm tra, Cục Mỹ thuật Nhiếp ảnh và Triển lãm đã kiến nghị bảo quản, ứng xử với tác phẩm "Vườn xuân Trung Nam Bắc" ở chế độ đặc biệt. Sở Văn hóa Thể thao TP HCM chỉ đạo Bảo tàng Mỹ thuật HCM lập dự án tu sửa tác phẩm một cách thận trọng, khoa học, khắc phục các hư hại một cách tốt nhất.
Trên cơ sở phân tích mức độ hư hại theo đánh giá của các họa sĩ sơn mài uy tín của Hội đồng khoa học, Bảo tàng cần xây dựng phương án tu sửa, làm thử nghiệm một số vị trí trên tranh, giao việc tu sửa, phục hội tác phẩm cho họa sĩ Nguyễn Xuân Việt - người đã trực tiếp làm việc với họa sĩ Nguyễn Gia Trí hoặc họa sĩ có chuyên môn, uy tín cao trong nghề làm tranh sơn mài. Trong quá trình tu sửa cần có sự giám sát của Trung tâm Bảo quản, tu sửa tác phẩm mỹ thuật - Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Đoàn kiểm tra cũng đề nghị lãnh đạo Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM và Sở Văn hóa Thể thao TP HCM cần rút kinh nghiệm sâu sắc về sự đơn giản, tùy tiện trong công tác bảo quản, bảo dưỡng tác phẩm, thái độ ứng xử với hiện vật bảo tàng, đặc biệt là với bảo vật quốc gia. Cục Di sản Văn hóa cũng được đề nghị tham mưu cho lãnh đạo Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch ban hành văn bản hướng dẫn về chế độ bảo vệ, bảo quản đặc biệt đối với các hiện vật là bảo vật quốc gia.
Theo Cand.com.vn
CÙNG CHUYÊN MỤC
