Football Manager là một tựa game lấy nội dung về bóng đá nhưng khác với FIFA hay PES, trò chơi của Sports Interactive hoàn toàn nghiêng về khía cạnh chiến thuật, nơi các nhà cầm quân thi triển tài năng bày binh bố trận hơn là chỗ để cầu thủ biểu diễn tài hoa của họ.
Khác biệt nhau là thế nhưng game quản lý bóng đá Football Manager lại thường xuyên bị đánh đồng với hai người huynh đệ khác môn phái ở một điểm yếu, đó là sự lặp lại. Nếu PES hay FIFA hay bị các anti fan chỉ trích là kiểu trò chơi năm sau giống y năm trước, hầu như chỉ thay đổi thông tin chuyển nhượng của cầu thủ sau đó bán ra như một game mới toanh thì dòng FM cũng thường bị nhận xét tiêu cực là ít có sự đổi mới qua nhiều năm. Đây là một vấn đề thật sự khó phán định phần đúng thuộc về bên nào bởi đặc thù của bóng đá ngày nay vốn dĩ là như thế, khi các sơ đồ chiến thuật hay khả năng đấu trí của các HLV gần như không thể có những bước đột phá mạnh mẽ như cách đây vài thập niên.
Ít đột phá vì bóng đá hiện đại vốn dĩ phải như thế
Còn nhớ World Cup năm 1966, cả thế giới dường như đứng hình trước sơ đồ bóng đá 4-4-2 của HLV huyền thoại Alf Ramsey. Trước đó, người ta chơi theo các sơ đồ WM, 4-2-4 hoặc 4-3-3 và Ramsay cũng từng điều binh khiển tướng như thế. Thật ra, đội bóng của Alf Ramsey chơi theo sơ đồ 4-3-3 trong suốt vòng bảng của World Cup 1966, dù ông đã nhiều lần thử nghiệm sơ đồ 4-4-2 khi còn huấn luyện CLB Ipswich. Nhưng đội tuyển Anh năm 1966 lại không có đủ tiền đạo giỏi để chơi sơ đồ 4-3-3. Ramsey phải đối phó bằng cách liên tục “xoay tua” John Connelly, Terry Paine, Ian Callaghan, trước khi kết luận rằng các tiền đạo cánh trong tay ông đều không hiệu quả. Đã vậy, trung phong số 1 nước Anh giữa thập niên 1960 là Jimmy Greaves lại chấn thương. Ramsey tin tưởng Geoff Hurst, dù nói thẳng là không ai thay được Greaves.
Cuối cùng, ông đi đến một quyết định táo bạo: phải thay Greaves bằng cả một cặp tiền đạo. Ông chọn Hurst và Roger Hunt. Muốn vậy, phải bỏ luôn cặp tiền đạo cánh. Có thêm một người, ông tăng cường cho hàng tiền vệ. Cuộc cách mạng chiến thuật của HLV Ramsey tuy táo bạo nhưng không hề là chuyện tình cờ. Khi Anh ra sân với hàng công không có tiền đạo cánh thì hậu vệ cánh của đối phương bỗng nhiên… không biết kèm ai. Đấy cũng là một chi tiết quan trọng dẫn đến thành công của cách chơi theo sơ đồ 4-4-2 của đội tuyển Anh trong các trận knock-out tại World Cup 1966. Thậm chí cải cách này còn tiếp tục chứng tỏ hiệu quả của nó tại vòng knock out và cả trận chung kết với đối thủ truyền kiếp Tây Đức. Từ đó trở đi, đội tuyển Anh chơi 4-4-2, và không bao giờ họ dùng lại sơ đồ 4-3-3 nữa. Suốt hàng chục năm, chứ không phải chỉ ở World Cup 1966!
Ngày nay mọi chuyện không đơn giản là bạn phát minh ra chiến thuật gì đó hay ho và cả thế giới sẽ phát cuồng lên bởi gần như mọi sơ đồ chiến thuật dùng được đều được dùng hết và những thứ quái đản chắc chắn đã bị đào thải trong quá trình đó. Quanh đi quẩn lại bây giờ chỉ còn vài chiến thuật được ưa chuộng như 4-3-3, 4-3-2-1, 3-5-2 hay sơ đồ 4-4-2 kim cương, có thể các HLV có những triết lý bóng đá khác nhau về tấn công và phòng thủ nhưng chung quy bất kỳ triết lý nào cũng vẫn phải xoay quanh một vài sơ đồ cơ bản rồi từ đó biến hóa tùy diễn biến của trận đấu. Đó cũng chính là lý do khiến những người không thật sự đam mê Football Manager cho rằng việc bỏ gần cả triệu bạc mỗi năm để mua về một tựa game có lối chơi y hệt năm trước là chuyện vô cùng phí của trời. Tất nhiên dân ghiền FM thì lại không cảm thấy như vậy!
Vẫn quen thuộc nhưng vẫn cứ gây nghiện như ngày nào
Thương hiệu Football Manager chắc chắn là IP bất thường nhất trên đời. trong khi thiên hạ cố gắng cải tiến đồ họa mỗi năm mỗi long lanh, lung linh và lả lướt hơn hay ít nhất tốc độ khung hình phải được 60 fps thì đồ họa của FM 2020 cũng méo khác gì các bản năm trước, năm trước nữa hay thậm chí là 6,7 năm về trước. Tuy nhiên đám fan hâm mộ chẳng lấy đó làm phiền, mặc dù cũng có vài con hàng (như Mọt tui chẳng hạn) luôn kêu gào hoặc dự đoán Sports Interactive sẽ nâng cấp đồ họa trong phiên bản mới nhưng khi game ra mắt, đồ họa cũng chẳng cải tiến bao nhiêu và người ta cũng không lấy làm phiền lòng vì điều ấy. Cũng cần nói thêm là về phần màu sắc, FM 2020 ít nhất cũng đã chịu chỉnh sửa lại để các bảng màu trở nên dịu mắt hơn đồng thời giúp phân định rõ những chỉ mục công việc mà HLV cần lưu ý, đây là một điểm cộng.
Cũng như mọi năm cái trò chia hai lối về giữa bản đầy đủ và bản rút gọn dành cho các hệ máy chơi game yếu phần cứng như điện thoại và (không có ý xúc phạm) Nintendo Switch lại tiếp tục gây tranh cãi sâu sắc. Những fan lâu năm tiếp tục cảm thấy hài lòng với bản đầy đủ, nơi họ bị hiếp dâm (trong sung sướng) liên tục từng phút từng giây, từ ngày này qua ngày khác bởi núi số liệu phân tích cùng báo cáo của các trợ lý huấn luyện. Dĩ nhiên đám fan cứng này không thể thỏa mãn hay lên đỉnh với sự tinh giản đồng nghĩa với chuyện khoái cảm bị cắt xén trong bản rút gọn mang tên Football Manager Touch. Hãy cứ nhìn vào các đánh giá của người dùng trên Google Play và App Store để biết khi cảm giác cực khoái bị phá hoại sẽ gây ra cơn ức chế triền miên và người ta trở nên manh động như thế nào. Đám fan mới thì khỏi nói, FM Touch lại quá khó so với mấy con game quản lý đội bóng có chất lượng sida hay được quảng cáo như Top Eleven, Top Football gì gì đó. Nhìn chung là bản Touch chỉ có một nhiệm vụ, đó là sinh ra để bị chỉ trích, bởi fan kỳ cựu lẫn fan phong trào.
Điểm quen thuộc và luôn khiến cho người ta yêu thích trong Football Manager chính là dù đội bóng bạn yêu thích chỉ đang chơi ở giải hạng 3 (các hạng thấp hơn thì xin chia buồn bởi khả năng lưu trữ data của game là có giới hạn), với những quyết sách đúng đắn của HLV – ở đây là game thủ, có có thể cải thiện thứ hạng cũng như nhìn thấy hy vọng sẽ trở lại giải đấu cao nhất ở khu vực đó. Tuổi thơ của Mọt tui không phải là Thể Công, Cảng Sài Gòn hay Hải Quan mà là Derby County, Leed United, Bolton Wanderers… do có cơ hội tiếp xúc sớm với giải Ngoại hạng Anh nên có thể thông qua FM 2020 để cứu vớt Trotters là một cảm xúc vừa thoải mái nhưng cũng thật là ngậm ngùi. Cay đắng làm sao khi kẻ khiến bao đại gia Anh khiếp sợ hồi cuối thập niên 90 giờ lại tàn tạ đến thế, phải để fan hâm mộ dùng một trò chơi để xoa dịu tâm hồn đồng thời quên đi thực tại khắc nghiệt ngoài kia.
Trở thành Manager đúng nghĩa chứ không phải là Coach
Thật là khôi hài khi một game quản lý bóng đá (Football Manager) lại không cho người ta cái cảm giác quản lý (Manager) đúng nghĩa mà giống một HLV (Coach) làm công ăn lương theo thời vụ nhưng đó làm cảm giác chung trong vài phiên bản gần đây, thiếu mục tiêu, thiếu gắn kết và nhất là thiếu sự tương tác giữa người chơi và ban quản trị của CLB. Giờ đây mọi chuyện đã thay đổi trong Football Manager 2020. Ví dụ như CLB áo đỏ trắng nào đó được mệnh danh Big Six tại ngoại hạng Anh trong vài năm gần đây đá đấm dở như hạch nhưng vào game thì BQT rất không ngần ngại và xấu hổ khi đặt mục tiêu năm nay phải vô địch ngoại hạng và (ít nhất) phải vào đến bán kết UEFA Champion League. Nếu không làm được chuyện hoang đường đó có thể người chơi sẽ bị sa thải sau 2 đến ba mùa giải.
Giờ đây tính năng Club Vision mang đến một kế hoạch chi tiết và còn tuyệt vời hơn khi thời hạn sẽ được kéo dài tận 5 năm. Đó là quãng thời gian đầy đủ để người chơi truyền tải lối chơi, phong cách, chiến thuật, thậm chí là bản sắc thi đâu cho từng cầu thủ. Tất nhiên Club Vision vẫn bị khống chế bởi hội đồng quản trị để tránh trường hợp mấy tên biến thái cầm Real Madrid lại ép cầu thủ chơi bóng kiểu Catenaccio. Nói một cách đơn giản nếu cầm Arsenal bạn sẽ được yêu cầu đưa Pháo thủ trở lại đường đua Champion League trong mùa đầu. Hơi khó khăn với lực lượng hiện có nhưng nếu đạt chỉ tiêu thì ngài Raul Sanllehi khó tính sẽ cho phép người chơi có nhiều quyền đề xuất lẫn tự quyết hơn trong các mùa sau. Hoặc giả sử thích chơi Stoke City, do CLB có ít tiền nên chỉ yêu cầu HLV phải đưa đội bóng trở lại NHA trong 5 năm, hệt như những gì mà Tony Pulis làm được ngoài đời thật.
Với tính năng mới Club Vision với kế hoạch dài hạn 5 năm, có thể nói đã qua rồi cái thời mà mỗi bản FM chỉ khác nhau ở cái tên và hoạt động chuyển nhượng từ mùa này qua mùa khác. Với thời lượng trải nghiệm trung bình hơn 250 tiếng đồng hồ cho mỗi phiên bản (theo thống kê chi tiết từ Sports Interactive) có lẽ người chơi xứng đáng được trao nhiều quyền lực hơn là chỉ dẫn dắt đội bóng đạt hết chiếc cúp này đến chiếc cúp khác theo mong ước của ban quản trị. Tính năng rõ ràng nhất biểu hiện cho việc game thủ được trao nhiều quyền lợi hơn chính là Club Vision. Đừng hiểu lầm với vụ tham vọng khi dẫn dắt CLB ở các bản trước đây. Khi đó chỉ là những mục tiêu đơn giản kiểu như hết mùa giải này sẽ vô địch (với các CLB lớn), trụ hạng (nếu chọn những đội chiếu dưới) hay được suất tham gia Champion League/Europa League.
Nhìn chung Club Vision là một điều mới mẻ khi cho phép người chơi có thêm quyền hạn và thời gian để bày binh bố trận nhưng xét theo góc độ khác nó cũng buộc HLV phải tuân thủ bản sắc của CLB. Ngoài đời thật vì sao Mourinho bị sa thải bất chấp việc ông ta giúp Real đánh bại và ngăn chặn sự thống trị của Barcelona? Đơn giản bởi vì lối chơi mà HLV người Bồ đưa ra không phù với với triết lý lẫn bản sắc được xây dựng qua hàng chục năm của Kền kền trắng.
Trong FM thường không nhắc đến yêu tố này bất chấp việc tuân thủ bản sắc CLB luôn được đưa vào khi ký hợp đồng. Năm nay Club Vision sẽ thay đổi điều đó. Nếu đã đồng ý với phương châm sử dụng cầu thủ trẻ nhưng vẫn cố gắng tung tiền mua ngôi sao – bạn sẽ bị sa thải bất chấp việc đội bóng giành được danh hiệu. Những triết lý bóng đá của CLB đã tồn tại trong dòng game FM nhiều năm nhưng thường chúng chỉ đóng vai trò cộng điểm khi ban quản trị đánh giá mức độ hài lòng với công việc của HLV hơn là tiêu chí để sa thải. Nay chúng đã thật sự trở thành nguyên nhân khiến một HLV có cúp vô địch bị sa thải, rất tàn nhẫn nhưng cũng rất thực tế.
Hình ảnh là chuyện nhỏ, lối chơi mới là core
Hình ảnh vẫn không cải thiện hoặc ít nhất cũng cải thiện chưa đủ tốt như mong đợi (thật ra người ta cũng không mấy phiền lòng vì chuyện đó, kêu ca chỉ là thú vui nhàn nhã của một bộ phận không nhỏ game thủ rảnh rỗi sinh nông nổi) nhưng có một chuyện phải thừa nhận chính là AI giờ đây đã thông minh hơn để không thể bị đánh bại bằng các “mẹo vặt”. Còn nhớ bản Beta năm nào với chiến thuật tạt cánh đánh đầu lừng danh, bảo đảm 100% ghi bàn khiến người ta có thể đánh bại bất cứ đội bóng lớn nào. Giờ đây Football Manager 2020 không còn tình trạng như thế nữa. Nhìn chung các cầu thủ đã bớt “ngáo” hơn khi biết lúc nào nên dẫn bóng và lúc nào nên chuyền bóng.
Mọt tui muốn cứu vớt một huyền thoại nên chọn Bolton Wanderrers thế nên khả năng của các cầu thủ vô danh đang thi đấu ở giải hạng 3 chắc chắn không hề xuất sắc vì vậy đó là một tín hiệu đáng mừng khi những cầu thủ tầm trung vẫn được AI xử lý tốt. Về các yêu tố bên ngoài, điều kiện thời tiết cùng sân bãi đã có những thay đổi vô cùng tích cực. Giờ đây cầu thủ sẽ nhanh xuống sức khi thi đấu trong những ngày có thời tiết xấu và sân bãi cũng sẽ xuống cấp nhanh hơn sau mỗi mùa đông lạnh giá. Đó có thể chỉ là việc vặt với các CLB kiếm hàng trăm triệu bảng mỗi năm nhưng lại là vấn đề sống chết nếu bạn chọn lựa một CLB ít tên tuổi để lập nghiệp.
Những người quản lý của những CLB giàu có thường trữ hàng rất nhiều tài năng trẻ sau đó cho đi học việc khắp nơi để quan sát sự phát triển của những măng non này. Đây là một động thái được rất nhiều game thủ tái hiện trong FM nhưng giờ đây Sports Interactive không cho phép chuyện này xảy ra nữa. Theo tinh chỉnh của NSX, từ năm 18 tuổi các cầu thủ trẻ sẽ luôn mong ngóng cơ hội được thi đấu ở đội 1 ngay cả khi phải chuyển nhượng sang những CLB ít tiếng tăm hơn. Họ sẽ có xu hướng đòi hỏi thời gian thi đấu chính thức và ít hài lòng khi bị đem cho mượn quá nhiều. Tất nhiên Football Manager 2020 cũng mang lại một công cụ giúp các HLV có thể khống chế đám trẻ trâu này, đó chính là Playing Time Pathway.
Với công cụ này, các HLV có thể lên kế hoạch cùng đội ngũ nhân sự nhằm theo dõi cầu thủ kỹ lưỡng hơn từ đó quyết định nên giữ lại ai và bỏ rơi ai. Theo cách nào đó Playing Time Pathway giúp người chơi tránh được trình trạng lằng nhằng khi thuyết phục cầu thủ ký hợp đồng mới như trường hợp Callum Hudson-Odoi hay mất trắng ngọc thô cho đội khác kiểu Jadon Sancho. Nếu quản lý một đội bóng nhỏ, game thủ cũng có thể tận dụng cơ chế mới này để mồi chài những cầu thủ trẻ từ các trung tâm huấn luyện lớn. Chỉ cần đảm bảo thời gian thi đấu cũng như không thiết trí chướng ngại khi cầu thủ muốn tìm một bến đỗ giàu có hơn, CLB nhỏ có thể chiêu mộ nhiều ngôi sao trẻ đầy tiềm năng với giá rẻ bất ngờ.
Kết
Điểm khác biệt rõ ràng nhất giữa Football Manager 2020 cùng các phiên bản trước đây chính là tính duy trì bền vững hay vai trò quản lý có xu hướng bị chuyển sang Coach quá nhiều của người chơi, nay đã trở lại là một Manager thực thụ. Bên cạnh đó tầm nhìn của các HLV đã có thêm sự chọn lựa, từ ngắn hạn chuyển sang dài hạn với tính năng Club Vision, nơi các HLV có quyền đưa ra những kế hoạch 5 năm dài hạn để đội bóng có thể chơi đúng thứ triết lý mà bản thân mong muốn. Việc còn lại là bảo đảm đội bóng có thành tích ổn định cũng như thỏa mãn những hứa hẹn cam kết khi ký hợp đồng dẫn dắt đội bóng.
Phát hành: SEGA
Phát triển: Sports Interactive
Ra mắt: 19 tháng 11 năm 2019
Đánh giá trên: PC
Nền tảng khác: PC, Nintendo Switch, Smartphone
CÙNG CHUYÊN MỤC
